دی نوش مومنی رخ فعال هنری

چند هفته پیش، نمایشی را تماشا کردم که قصد ندارم آن را نقد کنم. در عوض، می‌خواهم درباره شیوه‌ای که آن را تجربه کردم صحبت کنم، زیرا این تجربه برایم جدید و متفاوت بود و می‌خواهم تلاش کنم آن را توصیف کنم.

«دیدن» به‌عنوان یک مفهوم، شامل افعالی است که هر یک نشان‌دهنده سطح متفاوتی از آگاهی و توجه هستند. هر یک از این افعال در فرآیند مشاهده یک نمایش، می‌توانند به شیوه‌ای متفاوت تجربه شوند و بسته به شرایط، تأثیرگذاری آن‌ها تغییر می‌کند.

- **دیدن (See):** فرآیندی ابتدایی و ناخودآگاه که به‌سادگی با باز بودن چشم‌ها اتفاق می‌افتد.
- **نگاه کردن (Look):** عملی است که با انتخاب و توجه خاص به یک موضوع همراه است.
- **تماشا کردن (Watch):** به معنای دیدن طولانی‌مدت و عمدتاً با هدف لذت بردن یا سرگرم شدن است.
- **مشاهده کردن (Observe):** فرآیندی دقیق ... دیدن ادامه ›› و تحلیلی برای درک جزئیات است.

من معمولاً هنگام تماشای هر نمایشی سعی می‌کنم بیشتر به شیوه *مشاهده کردن* (observe) آن را ببینم، تا بتوانم جزئیات و معناهای پنهان را درک کنم.
اما در مورد نمایش «امشب به صرف بورش و خون»، تجربه من به سطحی بالاتر رفت. راستش را بخواهید، کاملاً مسحور و هیپنوتیزم شدم.

- **هیپنوتیزم شدن:**
حالتی است که در آن فرد به شدت درگیر تجربه بصری می‌شود و تمام توجه‌اش به اثر معطوف می‌گردد، در لحظه‌ای که چشم‌ها می‌بینند اما جان می‌نگرد؛ جایی که مرز میان واقعیت و خیال محو می‌شود و زمان از حرکت می‌ایستد.
این تجربه جدید از دیدن، برای من یک کشف بود. تجربه‌ای که باعث شد به نمایش نمره ۵ از ۵ بدهم.

از نخستین دقایق نمایش، احساسی در من شکل گرفت که گویی کارگردان یک کتاب ۳۰۰ صفحه‌ای را به دستم داده و با هایلایتر زرد فسفری، مرا وادار کرده است که زیر هر کلمه‌ای، حتی عبارات ساده‌ای مانند "مثل"، "حتی"، "و"، "یا" و "از"، خط بکشم. به گونه‌ای که گویی قرار است فردا در امتحان بیاید!

در پایان نمایش، کتابی ۳۰۰ صفحه‌ای در دست دارم که مملو از هایلایت‌های زرد فسفری است. دیگر هیچ تمایلی به خواندن آن ندارم و حتی اگر بخواهم، نمی‌توانم، چرا که شلوغی و افراط در هایلایت کردن، مانع از درک صحیح مفهوم می‌شود و برایم نامشخص است که «اصل مطلب» چیست!

شوخی‌ها چندان به دل من ننشستند و در بسیاری از صحنه‌ها، با اینکه در ردیف اول نشسته بودم، دیالوگ‌ها را به درستی نمی‌شنیدم. با این حال، به طور کلی بازی‌ها قابل قبول بودند و طراحی صحنه نیز مناسب به نظر می‌رسید. طرح اولیه جذاب بود و واضح است که زحمات زیادی برای این اثر کشیده شده است.

اما این نمایش به گونه‌ای بود که از هر یک از عناصر به میزانی فراتر از حد لازم استفاده شده بود و این عناصر در خدمت اثر قرار نگرفتند. خلاقیت اگر «موج» بزند، می‌تواند اثرگذار باشد، اما اگر به شکل «سونامی» بروز کند، کشتی نمایش را واژگون می‌کند.

‎ ابتدای نمایش، دانه‌ای از شما دریافت می‌کنم، فرصتی است برای پرورش آن در دل خودم. در طول نمایش، این دانه را با افکار و احساساتم تغذیه می‌کنم و در انتها حتی اگر تنها یک برگ سبز به دست آورم، برایم ارزشمند خواهد بود. گاهی اوقات، این پرورش آن‌قدر عمیق است که من به خانه‌ام می‌آیم و برگ‌های سبزی که حاصل کار نمایش است را در یک گلدان جمع می‌کنم، هر روز به آن آب می‌دهم و با عشق بزرگش می‌کنم. ولی گاهی نیز، نمایش با دستاوردی چون یک شاخه گل به پایان می‌رسد؛ زیبا و هیجان‌انگیز، اما به زودی پژمرده می‌شود. با این حال، اگر در ابتدای نمایش دانه‌ای به ما بدهید و هیچ ابزاری برای پرورش و آبیاری‌اش در اختیار نگذارید، انتظار ایجاد نهالی در انتهای نمایش، شاید تنها یک خیال باشد. و متاسفانه برای من اینگونه بود