سجاد آل داود مخاطب!

دیشب به تماشای نمایش خوشبختی در اودسا نشستم و نظرات خود در مورد این نمایش را عرض می‌کنم.
طراحی دکور نمایش به صورت یک باکس سفید در فضای پس از جنگ خیلی من رو یاد نمایش مادر و افلیج انداخت که فکر می‌کنم دو هفته پیش به تماشای آن نشستم و همچنین بخش‌هایی از سوژه هم شباهت‌هایی داشت اما فضای کار فضای متفاوتی بود. من صرفا شباهت‌هایی را که دیده بودم بیان کردم. امیدوارم سو تفاهم ایجاد نشود.
اما کار به نظرم کارگردانی با کیفیتی داشت که از توانایی بازیگران استفاده بهینه را برده بود و زمان کار هم برای گفتن پیامی که داشت کافی بود و شاید بیش از این پرداختن به ماجرا ممکن بود باعث خسته شدن تماشاگران شود. اما در کنار این کارگردانی و بازی‌های خوب متاسفانه متن خیلی برایم جذاب نبود.
برای دیدن یک کار ساده که البته به نظر من حداقل کارگردانی با کیفیتی در حد خودش دارد قطعا می‌توانید به تماشای خوشبختی در اودسا بنشینید.
امتیاز من به کار 3 از 5 ستاره است.

به عنوان کسی که چند سال قزوین زندگی کردم، خیلی برام جالبه که بیام و تئاتر شهر قزوین رو ببینم. باید جالب باشه.

[در وصف انتخاب موسیقی تاثیرگذار اجرای ریچارد سوم]

دیشب فرصتی شد تا با عوامل عزیز کار در مورد انتخاب موسیقی کار صحبت کنم و دیشب که از قضا به دلیل مصرف بیش از حد قهوه بی خوابی به سرم زده بود اولین نسخه از ترجمه موسیقایی اثر ریچارد سوم را نوشتم.

بخش اول: گل لوتوس-از ریدیوهد (Lotus Flower-Radiohead)
این کار از Radiohead پر است از تم‌هایی مثل، کنترل، غریبه شدن و آشوب درونی، با اشاره به بخش‌هایی از لیریک این اثر، ارتباط آن با اجرای ریچارد سوم را بررسی خواهیم کرد.

I will shape myself into your pocket, invisible, do what you want, do what you want.
"من خودم رو توی جیبت جا میدم..کاملاً نامرئی
هر ... دیدن ادامه ›› کاری میخوای بکن، هر کاری میخوای بکن"

در این اجرا، ریچارد به کرات از نقش منفی خارج می‌شود و به نوعی در مواجهه با عواقب منفی اعمالش نامرئی می‌شود. در واقع ریچارد قصه ما با گذاشتن عینک آفتابی روی صورتش به نوعی در مقابل عواقب اعمالش و اتفاقاتی که برنامه ریزی کرده است نامرئی می‌شود.

There's an empty space inside my heart where the weeds take root
"یه فضای خالی توی قلبم هست
که علف‌های هرز در آن ریشه دوانده‌اند"

طبعیت سرد و بی تفاوت ریچارد در قصه ما می‌تواند به این بخش از شعر اثر متصل شود. به نوعی انگار قلب ریچارد خالی شده است و به جای رشد احساسی یا اخلاقی، فقط خالی بودن و شر است که در این قلب ریشه دوانده است. شرارت ریچارد قصه ما عادی و سطحی به نظر می‌رسد، چرا که انگیزه‌های او به جای یک میل عمیق داخلی توسط خالی بودن اوست که رشد می‌کنند.

Slowly we unfurl as lotus flowers, 'cause all I want is the moon upon a stick Just to see what if, Just to see what is.
"کم کم همه‌ی ما گشوده‌ میشیم
مثل گل‌های نیلوفر آبی
چون تنها چیزی که من میخوام، اینه که ماه روی یه چوب باشه
فقط برای اینکه ببینم چی میشه
فقط برای اینکه بفهمم چی هست"

میل ریچارد برای قدرت به صورت مشابهی به چیز‌هایی ابتدایی خلاصه شده است. این که دیگران را کارگردانی می‌کند به جای اینکه خودش در این درام درگیر شود به نوعی موازی با میل به یک هدف دست نیافتنی یا بی معنی است (ماه را روی یک چوب قرار دادن). که این موضوع ابزوردیته ریچارد این قصه در رسیدنش به تخت پادشاهی را به ما نشان می‌دهد.


I will sink and I will disappear, I will slip into the groove and cut me up and cut me up.
"غرق می شوم و ناپدید می شوم، در شیار می لغزم و مرا تکه تکه کن و مرا تکه تکه کن"
هویت تکه تکه ریچارد قصه ما و کارگردانی صحنه‌ها، بازیگران و حتی مخاطبان توسط او به نوعی نشان دهنده این است او در بخش‌هایی از اجرا به نوعی از شخصیت ریچارد گریخته و در نقش کارگردان ظاهر می‌شود. او در روایت قصه کاملا به عنوان کاراکتر حاضر نیست.


There's an empty space inside my heart.
"یک فضای خالی در قلب من وجود دارد."

ریچارد قصه ما یک شر مبتذل و توخالی است، او از نظر اخلاقی و احساسی از عواقب اعمالش جدا افتاده است. مثل شخصیتی که در این شعر حضور دارد، اعمال او از خالی بودن درونش نشئت می‌گیرند و برای او حتی خطرناک ترین اعمالش حسی مکانیکی دارند و انگار این اعمال از نیت خیلی قدرتمندی در درون ریچارد نشئت نمی‌گیرند.

و اما چرا گل لوتوس یا نیلوفر آبی؟
باید به جایگاه گل لوتوس در ادبیات برگردیم. به نوعی گل لوتوس نمادی برای تولد دوباره، تغییر و تضاد میان ظاهر و باطن است. چیزی که خیلی به کاراکتر ریچارد شباهت دارد.
نیلوفر آبی نماد خوش‌وقتی و عاقبت بخیریست. در آب گل‌آلود رشد می‌کند، و همین محیط زندگی گل، معنای عمیقی به آن می‌دهد و این گل را از دیگر گل‌ها متمایز می‌سازد. این گل همراه است با مفهوم رشد در تاریکی و تعفن دنیا، و سربرآوردن از آن و رسیدن به سعادت.
یک گل لوتوس در آب‌های گل آلود رشد می‌کند و به نوعی زیبایی را از یک کی عاس کامل به وجود می‌آورد. ریچارد قصه ما نیز از فضایی که از نظر اخلاقی و احساسی پیچیده برخاسته است، فضایی که در صحنه اول که او کنار پای مادرش ایستاده است تجلی اولیه پیدا می‌کند و او از یک کی عاس شخصی به کنترل صحنه و روایت می‌رسد، با اینکه کنترل او روی همه چیز خیلی تو خالی و حتی طنز است.
گل لوتوس در ادبیات به نوعی نماینده یک خلوص است که توسط اطرافش دست نخورده باقی می‌ماند، با اینکه او از گل و لای رشد کرده است و ویژگی‌های سرد و غریبه ریچارد با محیط اطرافش نیز نوعی جدا افتادگی مشابه با اطراف را نشان می‌دهد. ریچارد روی آب‌های گل آلود احساس گناه، مسئولیت و درگیری احساسی قرار گرفته و رشد کرده است اما او اتفاقات اطرافش را با نوعی از بی تفاوت خالص که از اطرافش به هیچ وجه متاثر نمی‌شود "کارگردانی" می‌کند. اینجا در واقع این "خلوص" ترجمه‌ای آیرونیک دارد، این خلوص به معنای یک یکپارچگی اخلاقی نیست، بلکه به معنی عدم وجود ارتباطی معنا دار با شری است که به پا می‌کند و به نوعی یک گل لوتوس پیچیده تر را به ما نمایش می‌دهد.
در نهایت اجرا و جایی که کارگردان از ریچارد می‌خواهد که با عواقب کارش و کسانی که باعث کشته شدنشان شده است روبرو شود، می‌توان مجددا به تصور اصلی از گل لوتوس برگشت که حالا باید دوباره متولد شود. مثل گل لوتوس که هر روز شکوفه می‌زند، ریچارد در طول این نمایش سعی می‌کند در کارگردانی مداومش بر این اثر و با بازسازی تصویر خودش از عواقب شری که ایجاد کرده است مصون بماند. این لحظه به نوعی یادآور لحظه‌ایست که گل لوتوس با گل و لایی که در آن رشد کرده است مواجه می‌شود.
به نوعی این نمادگرایی با گل لوتوس به عنوان نماد تغییر و تعالی در شرایط دشوار، به نوعی بر ابزورد بودن جدا افتادگی ریچارد قصه ما تاکید می‌کند. او از پس شرایط سخت برمی‌آید اما به نحوی که به صورتی سیاه طنز، سطحی و بدون عمق احساسی است.

در شب افتتاحیه به تماشای نمایش ستوان اینیشمور نشستم و این کار رو کار "قابل قبول"ی یافتم. همچنین شانس این رو داشتم که مجددا دو دوست عزیزم، پویا انصاری و عاطفه کوشکی را روی صحنه ببینم که تماشای مجدد بازیشون و گپ باهاشون بعد از اجرا برای من تجربه لذت بخشی بود.
نمره من به این کار 3 از 5 ستاره که است در صورت بهبود برخی از بخش‌های آن می‌تواند افزایش هم پیدا کند.
نکته‌ای که می‌خواهم اول این نوشته عرض کنم این است که خیلی با این بازخورد مواجه شدم که "من این اجرا را با بازی نوید محمدزاده و هوتن شکیبا دیدم، این دیگه چی بود؟". به نظرم مقایسه اجرای دوباره یک نمایشنامه پرتکرار مثل ستوان اینیشمور از مارتین مک دونا، با اجرایی از آن که مثلا در سال 1394 با اجرای نام‌های بزرگی مثل نوید محمدزاده و هوتن شکیبا در ونیویی مثل سالن استاد ناظرزاده کرمانی در تماشاخانه ایرانشهر اجرا شده است با اجرایی از این کار که توسط بازیگرانی جوان و توانا در خانه هنر دیوار اجرا شده است به نوعی فرار از نقد عادلانه و نوعی فاخر نمایی با نگاه به گذشته است. انگار ما پشت این موضوع که روزی اجرای خیلی خوبی از این متن دیده‌ایم پنهان شویم تا از نقد عادلانه و جزئی این اثر فرار کنیم. مثالی برای شما می‌زنم. در سال 1378، در سالن اصلی تئاتر شهر، نمایشنامه ریچارد سوم از ویلیام شکسپیر با این کست که اینجا قرار می‌دهم اجرا شد:
"سعید پورصمیمی، سعید جم، محمود فتح الهی، سهراب سلیمی، فاطمه معتمد آریا، فریده صابری، اصغر ضرابی، هومن لایق، علی دهکردی، امیرحسین آهنین جان، شهرام عبدلی، مسعود حجازی‌فر، امیرحسین صدیق، نیما بانکی، جمشید لایق، رضا عظیمی، محمدرضا جوزی، کیکاوس یاکیده، فرزانه ارسطو، مجید بهرامی، مانی نوری، کامبیز شبانکاره، محمدحسین مجدزاده، وحید رهبانی، فرخ نعمتی، ساسان پارسی، امیر عباسی، بابک بیات، حسن خاکپور، جمال عبدالهی، احسان عبدی فر، پدارم تنعمی، ... دیدن ادامه ›› مهرداد امین زارع، ساسان پارسی، معصومه جودت، نیما دهقان، جمال عبداللهی، بهرام کلانکی، حسین میرصادقی"
با نگاه به این کست وزین، احتمالا اگر فردی جسارت کند و دوباره ریچارد سوم را در هر جایی اجرا کند، یک مخاطب تئاتر به نسبت مسن باید به خودش اجازه بدهد کارشان را با کاری که 25 سال قبل اجرا شده است مقایسه کند. دیدگاه من این است که مثل اتفاقی که برای کنتراست و آرت از یک متن و در زمان کوتاهی افتاد، مقایسه وقتی که دو اثر در یک عصر و دوره هنری ساخته شده اند جایز است اما اینکه بخواهیم جهت کوبیدن اثری از نوید محمدزاده و هوتن شکیبا وام بگیریم خیلی عادلانه به نظر نمی‌رسد. به قول هراکلیتوس: "نمی‌توان در یک رودخانه دو بار پا گذاشت، چرا که هنگامی که برای بار دوم از آن عبور می‌کنیم، دیگر نه آن رودخانه رودخانه قبلی است و نه تو آن آدم قبلی."
می‌دانم خاطرات خوبی از تئاتر در دهه 90 دارید، اتفاقا من هم دارم، دلم هم برایشان تنگ شده است، فیلم تئاتر این اجرا با بازی این دو ستاره و کارگردانی حسن معجونی را هم دیده‌ام اما مقایسه را غیرمنطقی می‌دانم وقتی بخواهیم با یک نسل قبل تر مقایسه کنیم.
اما برسیم به خود اجرا.
من اصولا نوشتار مارتین مک دونا را دوست دارم و یکی از علل اصلی آن‌ هم نوع برخورد ابزورد مک دونا با مقوله‌ی خشونت است. در این اجرا نیز به نظر تلفیق کمدی و ابزوردیسم با مقوله‌هایی مثل کشتن، تکه تکه کردن و سایر موارد اینچنینی در سطح "قابل قبول"ی انجام گرفته بود.
اگر بخواهم چند مشکلی که با اجرا داشتم را بیان کنم، به نظرم گریم نقش پدر پاتریک موضوعی هست که نیاز به رسیدگی جدی دارد و اینکه پویای عزیز در این نقش پدر یک انسان بالغ است اما اثری از پیری بر چهره یا مو‌هایش نیست موضوعی است که باورپذیری نقش او که به خوبی ایفا می‌شود را برای من کاهش می‌دهد. امیدوارم این موضوع که به راحتی قابل حل است باعث بهبود تجربه تماشاگران و خودم در اجراهای آینده شود.
مشکل دیگری که با اجرا داشتم این است که شاید بتوان گفت تقریبا همه نقش‌ها از اول به حد پختگی مورد نظر کارگردان برای این اجرا رسیده باشند اما برای من شخصیت پاتریک تقریبا تا نیمه اجرا طول می‌کشد که باورپذیر تر شود و از حالت یک تیپ به یک شخصیت برسد. برای من او در نیمه اول اجرا، مقدار قابل توجهی تصنعی می‌نماید. همین موضوع در مورد طنز اجرا هم وجود دارد و با گذر زمان بهتر می‌شود. در مورد این طنز نکته مثبتی که به ذهنم می‌رسد این است که ستوان اینیشمور در خانه هنر دیوار رویکردی را پیش گرفته است که برای من لذت بخش بود و آن هم ایجاد موقعیت‌های کمدی فیزیکی متوالی است که این نوع طنز واقعا برای من لذت بخش و خنده دار بود.
به طور کلی طنز و ابزودیسم اجرا برای من در نقطه‌ای که یکی از جدایی طلبان می‌گوید: "ما برنامه ریزی کرده بودیم که عصبانی باشیم" به اوج خودش می‌رسد.
به نظرم در وفاداری روح کار به روح مورد نظر مارتین مک دونا که در چند کلید واژه‌ی کمدی سیاه، کاراکتر‌های ابزورد، ابزوردیته خشونت، بی نتیجه بودن درگیری‌ها، بی اعتنایی به مرگ و تار کردن مرز بین خوب و بد، ستوان اینیشمور هستی حسینی عملکرد "قابل قبول"ی دارد.
به طور کلی من از بازی بازیگران با توجه به تجربه‌ آن‌ها راضی بودم ولی باور دارم کار کاملا جای بهتر شدن در شب‌های آتی را با انجام تنظیمات و تغییراتی توسط کارگردان دارد.

دیدبان کامنت‌های فیک: مختلفیم ** برداشت دوم
تاریخ و ساعت این نوشته: 24 شهریور ماه 1403 ساعت 2:42 بامداد

بعد از کامنت‌های منفی‌ای که روز چهارشنبه 21 شهریور ماه برای اجرای مختلفیم** برداشت دوم درج شد چندین کامنت در این اجرا درج شده است که توجه شما را به آن‌ها جلب می‌کنم. طبق معمول و براساس اعتراض عوامل محترم در گذشته، از کامنت‌های با تگ خریدار صرف نظر می‌گردد.
و صد البته قضاوت با مخاطبین تیوالی است.

لیست ... دیدن ادامه ›› کامنت‌ها:

"بسیار عالی بود و پر معنی
خسته نباشید پرتوان و با انرزی
موفق باشید"
زمان پیوستن به تیوال: 2 شهریور ماه 1403-بدون تگ خریدار-کامنت قبلی زیر نمایش: و آن‌ها یزله مجددا بدون تگ خریدار

"نمایش خیلی عالی و پر انرژی بود همه بچه ها خیلی خوب و جدی بودند . نمایش پر مفهومی بود.
از اینکه جوانان اینگونه هنر را دنبال می کنند لذت بردم. ممنون از همه دست اندرکاران"
زمان پیوستن به تیوال: 2 شهریور ماه 1403-بدون تگ خریدار-کامنت قبلی زیر نمایش: و آن‌ها یزله مجددا بدون تگ خریدار

"نمایشی با متن قوی و بازی بسیار جالب توصیه میکنم برای دوستداران هنر به امید موفقیت برای بازیگران و گروه"
زمان پیوستن به تیوال: 2 شهریور ماه 1403-بدون تگ خریدار-کامنت قبلی زیر نمایش: و آن‌ها یزله با تگ خریدار

"نمایش رو امشب دیدم. نمایشی بسیار پرقدرت و پرشور
تبریک بسیار به بازیگران بسیار هنرمند"
زمان پیوستن به تیوال: 19 آبان ماه 1402-بدون تگ خریدار-کامنت قبلی زیر نمایش: و آن‌ها یزله مجددا بدون تگ خریدار

"مجموعا نمایش عالی بود . حتی بازی بازیگران به مراتب از نمایشنانه بهتر بود . تبریک میگم و به همه توصیه میکنم 👍🏻👍🏻👍🏻"
زمان پیوستن به تیوال: 2 شهریور ماه 1403-بدون تگ خریدار-کامنت قبلی زیر نمایش: و آن‌ها یزله مجددا بدون تگ خریدار

"نمایش واقعا قشنگی بود ، خیلی پرشور بود و خیلی زحمت کشیده بودن
از حرکات بدنی قدرتمندشون خیره میشدی … واقعا عالی بود"
زمان پیوستن به تیوال: 9 ساعت پیش-بدون تگ خریدار-تنها کامنت در تیوال

"بسیار عالی بود"
زمان پیوستن به تیوال: 9 ساعت پیش-بدون تگ خریدار-تنها کامنت در تیوال

"فوق العاده بود خیلی از هنر پیشه ها و کارگردان ممنونم بسیار اثر گذار بود و واقعا خیلی خیای زحمت کشیده بودن"
زمان پیوستن به تیوال: 9 ساعت پیش-بدون تگ خریدار-تنها کامنت در تیوال

"نمایش بسیار فوق العاده ای بود مخصوصا بازیگر نقش روس که نقش کرو لال داشت آمادگی جسمانی عالی و بازی فوق العاده ای داشت
بازی همه بازیگرا بسیار پرشور بود و با بالانویسی که داشت تمام صحبت ها قابل فهم بود ، لذت بردیم واقعا"
زمان پیوستن به تیوال: 9 ساعت پیش-بدون تگ خریدار-تنها کامنت در تیوال

همانطور که مشخص است تمامی اکانت‌های به کار رفته در این کامنت‌های بدون تگ خریدار در زمان‌های مشخصی ایجاد گردیده‌اند (یا 2 شهریور یا 9 ساعت پیش) و همچنین فعالیت‌های کاملا مشابه مثل اینکه کامنت قبلی آن‌ها روی یک نمایش بوده است داشته‌اند.