آگاهی تایخی محدودیت های دانش ما را آشکار می سازد. چه نگاه های ما به سوی گذشته معطوف باشد و چه تلاش هایمان بر آینده ی مفروض استوار گردد، هرگز نمی توانیم به قطعیت دست یابیم، قطعیتی که با اطلاعات اندک ما و از همه مهم تر با بنیاد سیر تکامل تاریخ ناسازگار است.

اگاهی تاریخی احترام به دیگری را به ما می آموزد، حتی اگر با او در ستیز باشیم. پرستشگر تاریخ که مطمئن است که در جهت آینده ای قدم بر میدارد که ارزشمند است، در وجود دیگری دشمنی را می بیند یا می جوید که باید نابودش کرد، او آدمی حقیر است زیرا خیرخواه دیگری نیست و او را به رسمیت نمی شناسد.

افیون روشنفکران / رمون آرون / فرهنگ جاوید