ماهیت نه بوجود می آید نه از بین می رود بلکه از جسمی به جسم دیگر منتقل می شود

نگاهی به نمایش فرایند به کارگردانی علی کرسی زر


فرایند در گروه آثار تجربی تئاتر طی سالهای گذشته قرار می گیرد، نمایشی که از بستر تئاتر دانشجویی که همواره بر عنصر تجربه گرایی تاکید داشته سر بر آورده است. نمایشی قصد دارد با الهام و اقتباس از چندین داستان مطرح دنیا تصویری به روز شده از انسان معاصر ... دیدن ادامه ›› ارائه دهد. 

همه چیز از مرد به نام «آقای کا» و خانواده ای در مجاورت وی آغاز می شود، همه چیز بر سر تصادف است و قرار گرفتن در لحظه ای که افراد در آن نقش و تاثیری ندارند، از سویی انگار قدرت مقابله و رویارویی با آن عنصر متضاد که در اینجا خانواده است هم وجود ندارد. 

کاراکتر اول داستان به دور از حواشی به زندگی شخصی خود ادامه می دهد اما به یکباره در محاقی گرفتار شده که توان خروج از آن را ندارد، نداشتن توان خروج از ماجرا بخشی از ماجراست و نبود راه خروج هم بخش دیگری است، وی شاید در بدویت تفکر یک انسان سعی در راه های پیش پا افتاده دارد اما هیچکدام از آن همچون شکایت و غیره جواب نمی دهد. 

از سویی وی جرات جنایت هم ندارد، او نمی تواند و به وی یاد داده نشده که چگونه باید اعتماد به نفس مقابله با چنین شرایطی را داشت، آقای کا صرفا می تواند در اطراف موقعیت به وجود آمده چرخ بزند، آن را از زوایای مختلف ببیند و تا وقتی توان دارد تلاشی برای خروج از آن پیدا کند. 

اتفاقی که در این نمایشنامه بیش از هر چیز به چشم می خورد این است که تطبیق با شرایط موجود به راحتی و در لحظه ای برای افراد ایجاد می شود، انگار که ماهیت فردی و شخصی کاراکتر به راحتی قابلیت جابجایی دارد و اگر دارم از وی بخواهد که به میز نشیمن تبدیل شود هم بعد از اندکی مقاومت این مبادله صورت می گیرد. 

فرایند تلفیقی از پوچی و تکرار را به نمایش می گذارد، البته ابزورد موجود در متن به درستی و به معنای واقعی که مارتین اسلین به آن اشاره می کند رخ می دهد، ابزورد به معنای معناباختگی و نه به معنای محو شدن یا از بین رفتن، همه چیز و شخص در اثر حفظ می شود، تنها نامی که ما روی آنها می گذاریم تغییر کرده و به نوعی تغییر کاربری در لحظه رخ می دهد. 

حتی در بخشی از نمایش کاراکتر همکار آقای کا که به جای وی امضا می زند می خواهد در جواب زن مراجع به او بگوید که خود آقای کا است، اما هنوز چرخه تبدیل کامل وی به آقای کا رخ نداده است، در انتها آنچه بیش از هر چیز مخاطب را به خود جذب می کند و بر ساختار متن کلیدگذاری درستی انجام می دهد این است که خانواده متخاصم هم هیچ برنامه ای بلند مدت برای این ضدیت ندارند. 

آنها انگار موظف به انجام ماموریتی هستند، ماموریت تغییر در چرخه ای تکراری، وقتی این تغییر ایجاد می شود آنها به سراغ ماموریت بعدی می روند، ماموریتی که قطعا بر عنصر همین تکرار رخ می دهد، همانطور که منشی وکیل می گوید که این روزها پرونده های شکایتی همچون پرونده آقای کا زیاد شده است. 

فرایند اثر قابل تاملی است، اثری که نشان می دهد چگونه فردیت تغییر ماهیت داده و در انتها این چرخه چطور شخص را که تغییرات مختلف را تجربه کرده محو می کند، همچون قاضی کل که حتی تصویرش بر قاب عکس هم به مرور محو شده است. 

نمایش فرایند شاید در بدنه تئاتر و گیشه جایی نداشته باشد اما از جمله آثاری است که ارتقا و ادامه هنر نمایش به آنها نیازمند است، اثری که دومین تجربه اجرای عموم کارگردان بوده و اولین تجربه بزرگ به منزله اجرا در تماشاخانه ایرانشهر برای این کارگردان محسوب می شود، حال باید منتظر نشست تا از این چهره جوان آثاری تازه دیده شود، آثاری که اگر ادامه ای بر جهان ذهنی فرایند باشند می تواند از او کارگردانی صاحب سبک بسازد. 

نمایش «فرایند» به کارگردانی «علی کرسی زر» و تهیه کنندگی «سعید روستایی» این شب‌ها در تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه و توانسته با اقبال خوبی از سوی اهالی تئاتر و تئاتربین‌های حرفه ای روبرو شود، نمایشی که به دور از قاعده مرسوم این روزهای تئاتر مبنی بر فروش گیشه کار خودش را کرده و از رسالت خود دور نمی شود.

کرسی زر در این نمایش به همراه «امیر ابراهیم زاده» نگارش نمایشنامه فرایند را بر عهده داشته و بازیگرانی همچون سپهر ‌طهرانچی، مریم ‌زارعی، مهرنوش ‌حاجی ‌خانی، احسان ‌قره ‌داغی، مازیار ‌سیدین، سپیده ‌کاشی ‌ها، سعید ‌کرمی و غزاله توده ‌زعیم در ان به ایفای نقش می پردازند. 

علی صفری