«برج آزادی» یکی از بناهای یادبود در جهان به شمار میرود. در سال ۱۳۴۵ طرح یک نماد معرف ایران بین معماران کشورمان به مسابقه گذاشته شد و در نهایت طرح مهندس حسین امانت، ۲۴ساله و فارغالتحصیل دانشگاه تهران برنده و برای ساخت انتخاب شد.
شروع عملیات ساختمان مجموعه میدان و برج آزادی اوایل سال ۱۳۴۸ بود و این برج در ۲۶ دی ماه ۱۳۵۰ مورد بهره برداری قرار گرفت و پس از انقلاب اسلامی نیز به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی واگذار شد.
این مجموعه دارای ۵۰۰۰ متر مربع مساحت است و طول برج ۶۳ متر، عرض آن ۴۲ متر و ارتفاع آن از سطح زمین ۴۵ متر است. این بنای سه طبقه دارای چهار آسانسور و دو راه پله و ۲۷۷ پله و دارای ویژگیهای منحصر به فردی است.
استخوان بندی اصلی بنا از بتن مسلح است و در ساخت آن از سنگها و مصالح ایرانی استفاده شده است. زیبایی آن در تلفیق چشم نواز معماری ایران باستان با عناصر معماری دوران اسلامی در یک سازه مدرن است.
طاق سازیهای باستانی، برج و باروهای دوران سلجوقی و غزنوی، کاشی کاریهای فیروزه ای ایرانی، طرح پرطاووسی کاشیها، کاربندیهای زیبای بتنی، رسمیبندی و مقرنس کاریها، نورگیر، روشندان، گنبد سازی مساجد و گنبدهای رک در امامزاده ها و مقابر باستانی، استفاده از طرح بادگیرهای قدیمی ایرانی در طبقات برج، بهره گیری از باغسازی ایرانی و استفاده از آبنماها و فوارهها در فضای میدان آزادی همه از نشانه های هنر ایرانی و اسلامی در «برج آزادی» است.
این برج در دل خود نشانه ها و گاه الهاماتی از بناهای قدیمی ایران باستان را دارد؛ همچون طاق کسری (ایوان مدائن)، سر برجیهای هشت ضلعی گنبد سلطانیه و کلات نادری و برج علاءالدین ورامین، چهارطاقی نیاسر کاشان (مربوط به دوران سلجوقی)، بادگیرهای یزد، گنبدهای رادکان غربی و شرقی و گنبد قابوس در گلستان و گنبد مسجد خانقاه در فارس، کاربندیهای زیبای مسجد وکیل شیراز (قرن ۱۲ هجری) و گنبد سرای امین الدوله در کاشان (قرن ۱۳ هجری)، گنبد داخلی نقش جهان اصفهان.مسجد شیخ لطفالله اصفهان و آب نماهای فین کاشان و درخت کاری های اطراف میدان.
در محوطه زیرین «برج آزادی» چندین سالن نمایش، نگارخانه، کتابخانه، موزه و واحد سمعی بصری، سالن نمایشگاه، سالن اجتماعات، سالن کنسرت و کنفرانس و... قرار دارد.
«مجموعه فرهنگی هنری برج آزادی»، با تصویب قانون تشکیل بنیاد فرهنگی هنری «رودکی»، در سال ۱۳۸۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جدا و اداره آن، به بنیاد «رودکی» واگذار شد و تاکنون زیر نظر این بنیاد فعالیتهای بسیاری ارائه کرده است.
بنیاد «رودکی» در سال ۱۳۸۲ مرکز فرهنگی هنری انقلاب اسلامی را با هدف شناسایی و شناساندن هنرمندان و فرهیختگان و متخصصانی که با تلاش و کوشش در مسیر معرفی فرهنگ و هنر ایرانی و اسلامی همت گماشتهاند در «برج آزادی» به راه انداخت. سامانههای جدید نمایش لیزر گرافیک و ویدئو پروژکتور در این مکان مستقر شدند و سالن موزه و ظرفیت آن گسترش پیدا کرد و سامانه های لازم جهت افزایش ضریب ایمنی مجموعه، در آن نصب شد. همچنین دوربینهای ویژه در طبقه فوقانی برج جهت تماشای مناظر تهران از بام برج و گرفتن عکس یادبود با تقاضای بازدید کنندگان نصب شدند. سالن نمایش و پرده آب و سامانه های نور و صدا و اسلایدرها و کلیه بخش های فنی و برق و تأسیسات مجموعه نیز تعمیر و تجهیز شدند.