به بهانه برگزاری سی و ششمین دوره جشنواره تئاتر فجر و پوستر آن

حتما درباره موضوع تناسب فرم و‌ محتوی در آثار هنری بسیار شنیده‌‌اید. امسال هنرمندی در سی‌و ششمین دوره جشنواره تئاتر فجر این مفهوم را در حدی متعالی با طراحی پوستر این جشنواره به معرض دید عموم گذاشت. انگار او یک تنه تمام موضوع تئاتر امروز ایران را در یک قاب تعریف کرد که شاید حاصل پژوهش سالیان محققین هم نمی‌توانست به این زیبایی پاسخگوی نیاز اجتماع در تحلیل اجتماعی تئاتر ما باشد.
این قاب در زمینه‌ای«زرد» شکلکی را نشان می‌دهد که در عین چشمک زدن به ما زبان‌درازی می‌کند.
این به واقع ماحصل ۳۶ سال جشنواره تئاتر فجر است که تئاتر این کشور را به سخره گرفته است. ۳۶ سال دوری از اجتماع، ۳۶ سال دهن‌کجی به مردم، ۳۶ سال هنرمند را به موجوداتی اخته و عقیم در ارتباط ارگانیک‌شان‌ با اجتماع بدل کردن و چه رنگی می‌توان بهتر از «زرد» برای توصیف این هنرمندان یافت؟
زبان درازی که می‌گوید گرچه درب تئاترها در شهرهایی که سابقه طولانی در هنرنمایش داشته‌اند تخته شده است و به جای آن سالن‌های عروسی باز شده است(شهرستان‌ها و روستاها که بماند)، در عوض دائما دم از هنر و مردم و گفتگو و نقش تئاتر در اجتماع زده می‌شود. دروغی که هرگز در طول این ۳۶ سال تبدیل به خار ... دیدن ادامه ›› نشده تا گلوی مسئولینی که دائما آن را به خورد مردم می‌دهند را بگیرد تا بودجه‌های کلان این جشنواره را مبادا صرف تئاتر بیچاره کشوری کنند که اصولا جایگاهی بین مردم ندارد و پولی است که از دسترنج همین مردم برای جمعی شبه‌هنرمند و باند مافیایی مفت‌خور خرج می‌شود تا به این مردم بدبخت بگویند بر سر در «مستراح هنر» طاق نصرت میلیاردی بسته‌ایم. این زبان دراز صورتی بیرون آمده خطاب به همین مردم زحمتکش است تا در دهه فجر بدانند و آگاه باشند. آن چشمک خطاب به هنرمندان بیچاره‌ای است که گرچه از پاسخگویی به ابتدایی‌ترین حقوق صنفی ایشان ۳۶ سال است که خبری نیست اما می‌توانند به صرف چای و شیرینی حداقل به مدت چند روز در سال خوشحال باشند. این چشمک با غمزه به آنها می‌گوید ۳۶ سال صبر کرده‌ای، باز هم به همین منوال که بی‌رگ و خاصیت هستی بمان تا صبح دولتت بدمد! از تو راضی هستیم که صدایت درنمی‌آید و هر چه محکم‌تر به سرت می‌کوبیم هر سال قدت کوتاه‌تر می‌شود و ما همین را می‌خواهیم. این چشمک نشانی از رضایت مسئولین تئاتر کشور است از هنرمندان دست‌پرورده‌اش در طول این ۳۶ سال که اگر دنیا را آب ببرد آنها را خواب برده است و در اوج فعالیت‌های سیاسی-اجتماعی‌شان انگشت لایک(بیلاخ) رنگی‌شان را به ملت نشان می‌دهند یا باران تسلیت نثارشان می‌کنند و همیشه در «اعتدال» بسر می‌برند اما هرگز از ریشه فقر، بیکاری، شکاف جنسیتی، بی‌عدالتی سخنی به میان نمی‌آوردند تا مبادا مغضوب شوند و با برچسب «سیاه‌نمایی» ممنوع‌الجشنواره. این خنده نقش بسته بر صورت این شکلک نشان بی‌غمی این جماعت است.
اشکال هندسی مربع و مستطیل حکایت از چهارچوب‌های بسته مشخصی دارد که داخل این چهارچوب‌ها هنر اصولا می‌تواند وجود داشته باشد و از سایه سانسور(ارزشیابی) بر این هنر حکایت می‌کند: تو هستی در چهارچوبی که ما به تو می‌گوییم. جشنواره تئاتر فجر جشنواره چهارچوب‌هاست و افرادی که در این فضا مورد قبول واقع شده‌اند. هنرمندانی که با حضور خود نه تنها به سانسور و چهارچوب‌های تنگ هنر فرمایشی تن داده‌اند بلکه به آن مشروعیت نیز می‌بخشند و از اینکه در داخل این چهارچوب‌های هندسی محدود قرار داده شده‌اند به خود می‌بالند و در رویای بدست آوردن شکلکی دیگر هر شب به راحتی سر بربالین می‌گذارند. اینها هنرمندان ارگانیک و وابسته هستند که چس‌ناله‌های هراز گاهیشان به خاطر این یا آن هم پیاله در قامت همان اشکال هندسی می‌گنجد که دل یار را بدست آرند وگرنه مشکلی با کلیت ماجرا ندارند.
دست‌مریزاد به طراح پوستر سی و ششمین جشنواره تئاتر فجر. شاهکار آفرید.
به امید عدم برپایی سی‌و‌هفتمین جشنواره تئاتر فجر و برپایی جشن مردمی تئاتر در روستای کوچک آخیرجان.

مهرداد خامنه‌ای