¶ هویت «مورچه‌ها» به توانایی هنرمند است/ نمایشی برای توسعه بازیگری با طعم نقد اجتماعی
• http://ana.ir/news/293258

نمایش «مورچه‌ها» نوشته مشترک احسان عزتی و علی مسعودی که این روزها به کارگردانی علی علوی در تئاتر مستقل تهران روی صنه است، روایتگر فردی مبتلا به شیشه‌ است که با نگاهی اجتماعی به شکل تک‌پرسوناژ اجرا می‌شود.
نمایش «مورچه‌ها» از تولیدات کمپانی تئاتر گاراژ است که با کارگردانی علی علوی در حوزه تئاتر آزمایشگاهی فعالیت می‌کند. این کمپانی تئاتر که امسال به عنوان کمپانی برتر در شانزدهمین جشن سالانه انجمن منتقدان و نویسندگان و پژوهشگران خانه تئاتر در معرفی شد به توسعه شیوه‌های بازیگری می‌پردازد. علی مسعودی که نویسندگی و طراحی حرکت و صدای نمایش «مورچه‌ها» را برعهده دارد در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی آنا در خصوص چگونگی تولید و اجرای این اثر نمایشی توضیجاتی را ارائه کرده که می‌خوانید:

- تولید «مورچه‌ها» چگونه شکل گرفت؟

این اثر محصول کار آزمایشگاهی است که در حوزه تئاتر اجتماعی قرار می‌گیرد. این نمایش سالها پیش در مدت ... دیدن ادامه ›› زمان 18 ماهه تولید شد و به مدت سه سال و نیم در مکان‌های مختلف از جمله کاروانسرای دیرگچین که حتی برق برای اجرا هم وجود نداشت، به اجرا در آمد.

- رویکرد و نگاه «مورچه‌ها» بر چه چیزی است؟

این نمایش یک ساعت آخر زندگی یک انسان را نشان می‌دهد و در طول این مدت نشان داده می‌شود که چطور مثل مورچه‌ای که از صف مورچه‌ها بیرون انداخته شده، باید صحبت کند، چطور کار کند و یا چطور به صف بپیوندد و حتی این‌که چطور مورچه‌ها یک غریبه را شناسایی می‌کنند و از صف خود بیرون می‌کنند.

- در بخش‌هایی از اجرا بازیگر نمایش، نشانه‌هایی از حس درونی‌اش را به مخاطب انتقال می‌دهد که می‌تواند نقد اجتماعی تعبیر شود. آیا این درک از سوی مخاطب درست بوده و آیا به دنبال اجرای «مورچه‌ها» می‌خواستید که چنین حسی در تماشاگرتان ایجاد کنید؟

در حقیقت قصه اصلی نمایش درباره مبتلایان به شیشه است. همانطور که در جامعه هم می‌بینید فرد مبتلا به شیشه، به دلیل توهمی که با خود دارد همیشه حس می‌کند که مورچه ها بر روی بدن او در حرکت هستند.
این اثر نگاه اجتماعی دارد اگرچه جنبه هنری آن بر ما غالب است. «مورچه‌ها» سولو پرفورمنسی است که در برخی از بخش‌های اجرا کلام از آن گرفته می‌شود و در برخی از صحنه‌ها حرکت به آن اضافه می‌شود. همچنین در بخشی از اثر مخاطب برای لحظاتی نه حرکتی را می بیند و نه صدایی را می‌شنود چراکه ما خواستیم برای دقایقی هم که شده زمان مخاطب را با سکوت پر کنیم.

- در صحبت‌هایتان به این نکته اشاره کردید که به مدت سه سال و نیم در مکان های مختلف این اثر را اجرا کرده‌اید؟ در این اجرا به دنبال چه هدفی بودید؟

گروه تئاتر گاراژ 12 سال است که فعالیت خود را در استان قم آغاز کرده است. در طول این مدت آنچه که به عنوان یک سنت برایمان مطرح بوده بخش پژوهشی و زنده نگه‌داشتن اثر بود.فعالیت اصلی گاراژ تئاتر، تحقیق و پژوهش در حوزه مطالعات انسان‌شناسی فرهنگ، بررسی رفتار و توسعه توانایی بدن و بیان بازیگر است، چیزی که از آن به فنون فراروزمره یاد می‌کنیم. از سویی دیگر برای ما مهم بود که در اجرای «مورچه‌ها» با بیان موجز و موقر به کلام نهایی برسیم. در این کار حرکت بازیگر تبدیل به منبع نور حرکتی‌اش می‌شود.

- صحنه نمایش القا کننده هیچ فضایی نیست و گویا همه چیز به حالت تعلیق در آمده است. این شکل از طراحی برچه اساسی انتخاب شد؟

من معتقدم که یکی از مشکلات تئاتر ایران لزوم استفاده از دکورهای عظیم است و این در حالی که من اعتقادی به این امر ندارم، بنابراین نمایش را بدون صحنه‌پردازی‌های مرسوم تولید و اجرا می‌کنیم و آنچه تحت عنوان دکور در نمایش وجود ندارد. تلاش ما بر این بوده که نمایش سولویی (تک نفره) باشد که حتی با یک کوله بازیگر هم بتوان مفهوم را به مخاطب انتقال دارد و بازیگر بتوتند حرکت خود را حفظ کند.

- به واسطه شکل اجرایی که در نمایش دارید، ضرورت بازیگری که از نظر بدنی توانایی کافی برای اجرای حرکات را داشته باشد بسیار بیشتر از دیگر آثار نمایشی است. این آماده‌سازی چطور در پارکنیگی در استان قم بوجود آمد؟

بازیگر این اثر باید 50 دقیقه حرکت بدنی داشته باشد و به واسطه همین حرکت هم بتواند فضاسازی کند و یا صحنه‌های آشفتگی، اعدام و .... را در نمایش نشان دهد. سعید اکبرزاده به عنوان بازیگر اثر در این مسیر تلاش‌های زیادی کرده و حتی برای رسیدن به آمادگی جسمی چیزی حدود 25 کیلو وزن کم کرده است.
هویت این اثر به توانایی هنرمند است که آن را به نمایشی قابل بررسی می‌رساند. تمام حرکات و صدای بازیگر به صورت لحظه به لحظه طراحی و دراماتورژی شده است تا آن چیزی که امروز روی صحنه می‌بینیم، شکل گیرد.

- گروه تئاتر گاراژ به عنوان گروه فعال تئاتر در استان قم، سختی،های زیادی از جمله اجرا در فضاهای نامتعارف که امکانات اجرایی نداشته را متحمل شده و به دلیل صادر نشدن مجوز اجرا، حتی برای اجرای نمایش به روستاهای استان قم هم مراجعه داشته است. چرا از آغاز امر نمایشتان را به پایتخت نیاوردید؟ در ادامه چه اتفاقی افتاد که تصمیمتان تغییر کرد؟

با مشکل‌سازی برای گروه، طی مدت 6 ماه مجوز اجرا نداشتیم و به همین دلیل هم نمایش را به روستاها بردیم اما از آنجا که با این روش گروه در حال فرسودگی بود، تصمیم گرفتیم نمایشمان را در تهران اجرا کنیم. امیدوار هستم که در اجرای «مورچه‌ها» در تهران شاهد موفقیت و رضایت مخاطب باشیم چراکه این اجرا حاصل تلاش گروه است و ما برای اجرا ریالی از نهاد دولتی و سایر ارگان‌ها نگرفته‌ایم بلکه سعی کرده ایم تا همواره استقلال خود را حفظ کنیم.

- به دنبال اجرای نمایش «مورچه‌ها» در تهران اداره کل هنرهای نمایشی حمایتی از این گروه نداشته است؟

مهدی شفیعی در این مدت لطف زیادی به این گروه نمایشی داشته‌ است. ما تا سال گذشته حتی یک بازیگر زن در استان قم هم نداشتیم. ما آموخته‌ایم که در شهری چون قم که حتی هم صنفی افراد، دست روی نقطه ضعف‌های دولتی می‌گذارند تا مانع فعالیت افراد شود، نباید انتظار چندانی داشت.
ما برنامه‌های زیادی برای آینده داریم و طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده قرار است یوجین باربا در اوایل سال 1397 به تماشای اجرای ما بنشیند و این در حالی است که ما در ساده ترین اجراها هم مشکل داریم، با این حال تاکید ما برای اجرای نمایش در قم ایجاد تفکر در حوزه فرهنگ است.

نمایش «مورجه‌ها» تا 3 آذرماه هر روز ساعت 17 در تئاتر مستقل تهران به اجرا در می‌آید. تئاتر مستقل تهران در ضلع شرقی چهار راه ولیعصر (تئاتر شهر)، خیابان رازی، نبش کوچه زند وکیل پلاک ۵۰ واقع شده است.