نوآوری در عین پایبندی به سنت‌ها

شبِ گذشته کنسرت گروه موسیقی «قمر» با آهنگسازی «نوید دهقان» و آواز «حمیدرضا نوربخش» در تالار وحدت تهران برگزار شد. تمرکز اصلی «دهقان» بر «ساز و آواز» بود، چیزی که می‌توان آن را مهره‌ی گمشده‌ی موسیقی ایران در این سال‌ها به حساب آورد. به هر روی گروه قمر، در دومین شب از اجرا، قطعاتی چون تصنیف «مهر تو» با شعر شیدای گیلانی، ساز و آواز، «در تماشاگه پاییز»، تصنیف «دریغ» با شعر شیدای گیلانی، تصنیف «نیلوفر مرداب» با شعر شیدای گیلانی در قسمت اول برنامه و تصنیف «تا باز نیایی» با شعر علیرضا خیابانی، سه بخش ساز و آوازی، تصنیف «مست جنون» با شعر مولوی، تصنیف «هنوز» با شعر حافظ و تصنیف «پرنده» با شعر سیاوش کسرایی را اجرا کردند.
این گروه در دومین شب از اجرای خود از مقام هنری مصطفی کمال پوتراب تجلیل کرد و چهارده قطعه را برای مخاطبانش اجرا کرد. «حمیدرضا نوربخش» - خواننده موسیقی ایرانی- در ابتدای این کنسرت گفت: «امشب یک استاد بزرگ موسیقی که استاد همه موسیقی‌دانان ایران است و امروز در سن بالای 90 سالگی همچنان در آسمان موسیقی ایرانی می‌درخشد، قبول زحمت کرده و در میان ما حضور دارد. امشب افتخار می کنم که به نمایندگی از گروه موسیقی «قمر» در حضور شما عزیزان و بزرگان اجرای خود را به استاد مصطفی کمال پورتراب تقدیم کنیم. این مایه مباهات و افتخار ما است که امشب چنین استاد بزرگی در دنیای موسیقی مهمان گروه ما شده است.»
اشعار این قطعات از حافظ، سعدی، شیدای گیلانی و سیاوش کسرایی انتخاب شده بودند؛ اما بدون شک یکی از مهم‌ترین بخش‌های این اجرا، آوازهایی بود که اجرا شد و در عینِ حال، جواب‌‌هایی که به آوازِ نوربخش داده می‌شد. «دهقان» در این باره می‌گوید: «آقای نوربخش از وسعت صدای کم نظیری برخوردارند و در آوازخوانی هم بسیار توانا هستند؛ در همین راستا طراحی و ساختار قطعات این کنسرت بر اساس ویژگی‌های منحصربفرد صدای ایشان، صورت گرفته است.»
اما آنهایی که در دو شب گذشته، میزبان قطعات اجرایی توسط گروه قمر بودند، توانستند یک موسیقی ایرانی بشنوند. از همین‌روست که «وصال عرب‌زاده» - آهنگساز و نوازنده- درباره‌ی اجرای شب گذشته‌ی گروه قمر می‌گوید: «کنسرت در موسیقی ایرانی زیاد انجام می‌شود؛ اما در بسیاری از آنان مفهوم موسیقی ایرانی رعایت نمی‌شود؛ در حالی که زمانی که از موسیقی ایرانی صحبت می‌کنیم، لازم است تا پارامترهایی را رعایت کنیم؛ اتفاقی که به نظر می‌رسد گروه قمر توانسته است به خوبی به آن دست پیدا کند. نکته‌ی مهم در این میان، این بود که آقای دهقان به خوبی توانسته بود، موسیقی و قطعاتی را که اجرا می‌کند از تکرار و دور باطل رها کند، در واقع ما شاهد نوعی خلاقیت و نوآوری در عین پایبندی به سنت‌ها بودیم.»
او اجرای قوی گروه را یکی دیگر از مهم‌ترین نکاتی می‌داند که در کنسرت گروه قمر اتفاق افتده و آن را ناشی از حساسیت‌های نوید دهقان در موسیقی می‌داند که نتیجه‌اش، یک گروه‌نوازی و در عین حال تکوازی بسیار پخته و پر طمانینه است. اما چطور می‌توان در عین پایبندی به اصالت‌های موسیقی سنتی ایران، به نوآوری در آن نیز دست زد؟ «عرب‌زاده» می‌گوید: «راه و مسیری که مجریان این موسیقی طی می‌کنند، در این میان اهمیت بسیار زیادی دارد. کسی که تلمذ در موسیقی ایرانی را به خوبی طی کرده و ردیف را به خوبی می‌شناسد، می‌تواند به راحتی به این اتفاق در موسیقی ایران دست پیدا کند. در واقع سال‌های سخت، زمان تامل بر این نوع موسیقی است و پس از آن دیگر می‌توان به راحتی اصالت‌ها را حفظ و نوآوری را انجام داد.»
او همچنین آواز حمیدرضا نوربخش را یکی دیگر از نقاط قوت اجرا می‌داند و بر این اعتقاد است که او خواننده‌ای است که پیش از این نیز توانایی‌های خود را در این زمینه اثبات کرده است: «آرزو می‌کنم آقای نوربخش بیش از گذشته در زمینه‌ی آواز فعالیت کند.»
نوازندگان گروه موسیقی قمر در این کنسرت بهزاد رواقی و حمید بهروزی نیا(تار)، بابک غسالی و امین گلستانی(عود)، علیرضا گرانفر(سنتور)، شاهین صفایی(بم تار)، حسین محمد حسینی(نی)، نسیم اربابی و سارا هستی(کمانچه)، نیلوفر شهبازی و مهزاد خردمند(کمانچه آلتو)، فرهاد صفری(تمبک)، شهریار نظری(دف) هستند که نوید دهقان را به عنوان نوازنده کمانچه، آهنگساز و سرپرست گروه همراهی می‌کنند؛ اما «نوید دهقان» درباره‌ی این کنسرت به سایتِ «موسیقی ما» می‌گوید: «ما این اثر را از سال 91 تا کنون تمرین می‌کنیم، ضمن آنکه گروه قمر هم‌اکنون به مدت نه سال است که فعالیت مداوم داشته است و در این میان بخش اعظمی از نوازندگانش ثابت مانده‌اند؛ بنابراین این اجرا را می‌توان برآیندی از تمام 9 سال گذشته دانست و شاید به همین خاطر است که مورد توجه مخاطبان قرار گرفته است.»
او در طول فعالیت‌های موسیقایی خود همواره تلاش کرده است تا در عین استفاده از فرهنگِ کلاسیک موسیقی ایران (ردیف)، حرکت‌هایی روبه‌جلو نیز استفاده کند، به همین خاطر است که حتی در بخش «ساز و آواز» نیز مخاطب حتی برای لحظه‌ای خسته نشده و از آن لذت می‌برد. آوازی که «نوربخش» با تبحر خواند و نوازندگان نیز به خوبی جوابش را دادند. دهقان در این باره می‌گوید: «ساز و آواز یکی از مهم‌ترین بخش‌های موسیقی ایران است که متاسفانه مخاطبان امروزی با آن بیگانه شده‌اند. شاید در این میان بتوان خود هنرمندان را نیز مقصر دانست که معمولا آثار خود را بر اساس سلیقه‌ی مخاطب تنظیم می‌کنند، در حالی که هنرمند موظف است تا اندیشه‌ی مخاطب را افزایش داده و سح سلیقه‌ی او را بالا ببرد.»
او نیز به تبحرنوربخش در زمینه‌ی آواز اشاره دارد و می‌گوید که آوازخوانی او متفاوت از خوانندگان نسلِ جدید است : «ما زمانی که این کار را شروع کردیم، آغاز دشواری در پیش داشتیم؛ اما در نهایت به آنچه می‌خواستیم دست پیدا کردیم.»طبق آنچه «دهقان» می‌گوید اعضای گروه برای این کنسرت، 200 جلسه تمرین داشته‌اند.

این برنامه به زودی، در کاشان و اصفهان نیز اجرا خوهد شد، همچنین قسمت اول این برنامه ضبط شده است و این امیدواری وجود دارد که آلبوم آن تا پایان امسال به انتشار درآید.

منبع: موسیقی ما

نویسنده: سما بابایی