درد دلِ «ناتمام» این سه زن

به بهانه جان گرفتن نمایشنامه محمد چرمشیر در تئاترشهر

نمایشنامه «ناتمام» به قلم محمد چرمشیر این روزها توسط یک کارگردان جوان و گروهش در سالن سایه مجموعه تئاترشهر روی صحنه رفته است. نمایشنامه‌ای که‌ ناتمامی جزئی از ساختارش شده و شاید دلیل این امر درد دل‌های پیوسته سه شخصیت زن داستان باشد که تمامی ندارد.

نمایشنامه «ناتمام» در طول این سال‌ها بارها توسط کارگردانان نسل‌های مختلف تئاتری روی صحنه رفته است. آناهیتا اقبال‌نژاد بیش از ١٥ سال قبل این نمایشنامه را با ایفای نقش مریلا زارعی، سیما تیرانداز، پرستو گلستانی، الهام پاوه‌نژاد و شهره سلطانی که بعضی اجراها جایگزین یکدیگر می‌شدند، کارگردانی کرد. در سال‌های اخیر و از نسل جوان نیز محمد لارتی این مونولوگ را در فرهنگسرای نیاوران اجرا کرد و حالا کهبد تاراج نمایشنامه را با ایجاد تغییراتی در تئاترشهر روی صحنه برده است. تاراج که اجرای این نمایشنامه برایش معنای جان بخشیدن به یک نوستالژی را دارد، در یادداشتی آورده است: «هر اجرا جهانی است مملو از رازهای کشف نشده و دیدگاه‌هایی که قرار است به سرانجام برسد. بعد از بیش از یک دهه با متنی از محمد چرمشیر که همیشه او را یک قطب بی‌مانند نمایشنامه می‌دانم روبه‌رو هستم و باز هم مرور می‌کنم هر اجرا یک تمرین است و هر تمرین یک اجرا بدون تماشاگر. ما اینجا خودمان را نمایش نمی‌دهیم، ما رها شده‌ایم و بهتر بگویم در این زمانه تئاتر فست فودی! ما گم شده‌ایم و تماشاگر ما را پیدا می‌کند. تماشاگر ما را نه، فریاد و اعتراضی را پیدا می‌کند از جنس فائقه، بی‌تا، نازنین که نماد و نشانه هستند و بس. از زنانی که جرات یا فرصت حرف زدن نداشتند حرف می‌زنیم.»

به این ترتیب او نمایشنامه محمد چرمشیر را بستری برای رساندن پیامی اعتراضی به گوش مخاطب می‌داند. «این سه زن نماینده زنانی هستند که به بعضی مسائل اعتراض دارند. در نمایشنامه هم اینطور پیش می‌رود که گرچه قصد دارند درباره یک شخص در دادگاه شهادت دهند اما هرچه می‌گذرد اظهارات‌شان به حدیث نفس تبدیل می‌شود. صحبت‌های اعتراضی که خاستگاهش جنوب شهر است و هیچ‌وقت کهنه نمی‌شود.» به گفته این کارگردان جوان، سه شخصیت نمایش به جامعه کوچک خود مثل شوهر، خانواده و شرایط محل سکونت اعتراض دارند. «من سعی کردم کار از فضای دادگاهی خارج شود و با طراحی لباس‌ها به نوعی موقعیت تاریخی دهه‌های ٥٠، ٦٠ و ٧٠ را به نمایش گذاشته‌ام. به هرحال سعی کردم این نمایش نوستالژیک را با شیوه‌ای تازه اجرا کنم چون اجرای مونولوگ آن زمان برای تماشاگر جذابیت داشت ولی حالا از حوصله تماشاگر خارج است. من متن را به هم ریختم و به ١٨ اپیزود پشت سر هم رسیدم.» ‌این کارگردان که نخستین‌بار است نمایشی را در مجموعه تئاترشهر روی صحنه می‌برد درباره تجربه تازه خود می‌گوید: «اجرا برای متن برایم از محل اجرا اهمیت بیشتری داشت. سالن محراب یا اداره تئاتر تفاوت زیادی برای من ندارد چون معتقدم امروز دیگر سالن اجرای یک نمایش اهمیت ندارد و بازیگر سالاری همه‌چیز را تعیین می‌کند.» گروه برای اجرای نمایش «ناتمام» سه ماه و نیم تمرین کرده و هفت بازیگر عوض شده تا در نهایت روی صحنه آمد. «اینکه نمایشنامه توسط یک نویسنده مرد نوشته شده و من به عنوان کارگردان نمایش هم مرد هستم ولی وضعیت چند زن را روایت می‌کنیم به خودی خود جذابیت‌هایی داشت که من را به این تجربه ترغیب کرد.»

الهام شعبانی، غزاله جزایری و ترانه کوهستانی در «ناتمام» ایفای نقش می‌کنند. این نمایش تا روز یکشنبه ٥ شهریور در سالن سایه روی صحنه می‌رود.