باید تعادلی بین کمدی و تراژدی برقرار شود

کانون ملی منتقدان تئاتر ایران سری جدید نشست های "دوشنبه های نقد تئاتر" را از دوشنبه سوم دی ماه با نقد و بررسی نمایش مردی به نام اوهه به کارگردانی بهرام سروری نژاد از سر گرفت.
در این نشست که در تالار عمارت نوفل لوشاتو پس از اجرای نمایش مردی به نام اوهه از متون اسلاومیر مروژک برگزار شد، در ابتدا رضا آشفته، که مدیریت این نشست را عهده دار بود، هدف از برگزاری "دوشنبه های نقد تئاتر" را داشتن نگاه بدون حب و بغض دانست که در آن مسائل و رویکرد فنی، تخصصی و ساختارگرا مد نظر است و علاوه بر اینها اگر فرصتی هم باشد مباحث محتوایی نیز بررسی خواهد شد.

بهرام سروری نژاد کارگردان این نمایش به گروه تئاتر فارس پرداخت که پیش از این نیز همین نمایش را در سال ۸۶ به نام شهادت پیوتر اوهه با ترجمۀ دکتر محمدرضا خاکی کار کرده که بعدها در سال ۸۸ موفق به اجرایش در تالار مولوی شده است اما در اجرای فعلی در نوفل لوشاتو از ترجمه نوید ادیبی فرد استفاده کرده است.

صمد چینی فروشان ضمن اشاره به زندگی مروژک در دوران کمونیستی لهستان که در آن دوره دولتهای بلوک شرق نویسندگان و هنرمندان را وادار به ارائه آثاری در حوزه رئالیسم سوسیالیستی می کرده اند، برخی از آنها همانند مروژک نسبت به این قضایا مخالفت کرده و طوری می نوشته اند که منتقد وضع موجود باشند که بعدها همین خود عاملی برای مهاجرت این نویسنده به ایتالیا و بعد فرانسه شد.
این منتقد در ابتدا با ارائه تعریفی از گروتسک که در آن طنزی شکل می گیرد که ضمن شاد کردن همواره با تلخی و اندوه همراه می شود و با آنکه متن مروژک سرشار از کمدی هست اما ایراد اجرای بهرام سروری نژاد را در اینجا دانست که سعی کرده افزوده هایی بر این کمدی کاملا آشکار بیفزاید.
او به مواردی مانند زیپ بستن شلوار اوهه و بچه در بغل گرفتن دختر اوهه بعد از آمدن دانشمند به این خانه اشاره کرد که اینها مصداق هایی برای بیش از حد کمدی شدن روابط هست و این موارد نمی تواند بیانگر طنز ویژه مروژک باشد.

رضا آشفته نیز زبان مروژک را به همان دلیل بسته بودن فضا و خفقان حکومت های کمونیستی تمثیلی دانست که در آن نویسنده می خواهد غیر مستقیم آن نظامی که زندگی مردم را از روال عادی ساقط می کند، به تماشا درآورد. به همین دلیل او خانواده را بستر رویدادهایی قرار می دهد که ورود یک ببر از لوله به حمام خانۀ اوهه پای همه را به این خانه باز می کند و همچنین روابط همسر و بچه هایش را تحت الشعاع قرار می دهد. بنابراین در این شرایط بسته به ناچار مروژک فضای واقعی را با نوعی فانتزی درآمیخته که هر چیز ناممکنی ممکن تلقی شود چنانچه همه این آدمها در در و دیوار به این خانه ورود پیدا می کنند و مخل نظم خانواهده می شوند.
کارگردان درباره انتخاب این متن برای اجرا کردنش گفت:
من متن را به دلایل مختلف دوست دارم، هم به به لحاظ محتوا، و هم به لحاظ فرم، متنی است که در هر زمان می توان اجراش کرد و معانی خودش را داشته باشد و فانتزی که در درون کار وجود دارد. این  موارد من را جذب میکند. به نظر من اگر عین متن را اجرا میکردیم صرفا تبدیل میشد به یک مقاله بخصوص با مونولوگ هایی که در متن وجود دارد. بخصوص در قسمت دانشمند و در آخر که اوهه تمام حرف هایش را میزند و میگوید: تمام این اتفاقات که افتاده به این دلایل است... این ها همه اش مفاهیم است و من معتقدم مفاهیم را نباید نشان دهیم و بازی کنیم؛ ما باید مفاهیم را منتقل کنیم. 
مثلا همین که شما می بینید از  در و دیوار این خانه آدم میاید این طبیعتا خودش مفهوم دارد. ما فانتزی نگاه میکنیم و این گونه  گروتسک اینجا شکل میگیرد. شاید شکل فانتزی داشته باشد، من خودم معتقدم  فاجعه را نباید نشان بدهیم، فاجعه در بطن کار باید وجود داشته باشد به همین خاطر،  یک مقداری از شکل کار را فانتزی دیدیم و به نظرم  در القای این فانتزی ما گفتیم مفاهیم رو منتقل کنیم و ما تقریبا به متن وفادار بودیم. به جز بخش هایی که حذف کردیم و یا تبدیل به شعر کردیم ولی جز این موارد تلاش کردیم به متن وفادار باشیم.
چینی فروشان در ادامه به حذف مواردی اشاره کرد که برای آگهی بخشی به مخاطب ایرانی لازم هست که در این مونولوگها که حالت سخنرانی هم دارد، مروژک دارد به چرایی این اتفاقات می پردازد و شرح و توضیح می دهد که چرا این بلبشو و سیرک دارد در خانه اوهه اتفاق می افتد و در آن نمایندگانی از بخش های علمی، سیاسی و غیره چگونه با این ورود غیر منتظره دارند خانه را به سیرکی تبدیل می کنند که در آن دیگر هیچ چیز سر جایش نیست.
اما سروری نژاد تاکید کرد که زمانۀ ما با زمانۀ نوشتن این متن متفاوت هست و حتی اگر خود مروژک هم امروز بخواهد همین متن را بنویسد از این صراحت آشکار که جنبه شعاری دارد پرهیز می کند. او تلقین کردن را جایگزین آنچه باید گفته شود، کرده است و دلش می خواسته تماشاگر بعد از دیدن کار خودش در خلوتش به همه این موارد پی ببرد.

رضا آشفته نیز با اشاره به نقد صمد چینی فروشان یادآور شد: آنچه مد نظر سروری نژاد هست اگر با دیده اغماض بپذیریم که تحلیل کاملا درست است، هنوز بخش عمده اش ذهنیت کارگردان هست و در زبان اجرا این القاگری به دلیل تاکید بیشتر بر وجه کمیک و کمرنگ شدن وجه تراژیک به وقوع نپیوسته و با آنکه از نیمه دوم کار و صحنه خواب این هولناک شدن دارد اتفاق می افتد اما باید از ابتدا چنین روالی در اجرا و به موازات کمدی، لحاظ شود و ما این جدیت را در کنار فانتزی مشاهده کنیم. 
چینی فروشان نیز در  جمع بندی اش اظهار خرسندی کرد که از تعداد مخاطبان نشست نقد کانون حتی یک نفر هم کاسته نشده و همه مشتاقانه پای این این قد و بررسی ننشسته اند و افزود: من از شهامت بهرام سروری نژاد برای انتخاب متن، از برخی بازی های بسیار خوب کار، برخی میزان سن های چشم نوازت  خیلی خوشم آمد. وجه مورد انتقاد من بیرون کشیدن کمدی، و اضافه کردن کمدی، برای کمدی کردن بیشتر متن هست، در حالی که خود متن کمدی است و باید وجوه واقعی و جدی را برای آن پیدا کرد.

نمایش مردی به نام اوهه هر شب در تالار شماره ۲ تماشاخانه عمارت نوفل لوشاتو ساعت ۲۱ در حال اجرا شدن هست که در آن، (به ترتیب حروف الفبا) سامان توحیدی، شایان خدامی، محمدجواد ذوالقدر، آتوسا راستی، عسل سادات‌اصفهانی، بهرام سروری‌نژاد، هورداد سروری‌نژاد، محمدرضا قلمبر، کامیار محبی و ندا نوری بازی کرده اند. در منزل مردی به نام پیوتر اوهه اتفاق عجیب و غریبی می‌افتد. ببری در لوله‌ی حمام پیدا می‌شود! این خبر توسط کارمند رسمی به خانواده داده می‌شود و این تازه آغاز ماجراست. اقشار مختلف جامعه از این اتفاق سواستفاده می‌کنند تا جایی‌که برای تفریح یک مهاراجه منزل اوهه را تبدیل به جنگل و سیرک می‌کنند. در نهایت برای خدشه‌دار نشدن روابط دو کشور ...

 

 

 


در نقد و بررسی نمایش مردی به نام اوهه کار بهرام سروری نژاد:

باید تعادلی بین کمدی و تراژدی برقرار شود

 

کانون ملی منتقدان تئاتر ایران سری جدید نشست های "دوشنبه های نقد تئاتر" را از دوشنبه سوم دی ماه با نقد و بررسی نمایش مردی به نام اوهه به کارگردانی بهرام سروری نژاد از سر گرفت.

در این نشست که در تالار عمارت نوفل لوشاتو پس از اجرای نمایش مردی به نام اوهه از متون اسلاومیر مروژک برگزار شد، در ابتدا رضا آشفته، که مدیریت این نشست را عهده دار بود، هدف از برگزاری "دوشنبه های نقد تئاتر" را داشتن نگاه بدون حب و بغض دانست که در آن مسائل و رویکرد فنی، تخصصی و ساختارگرا مد نظر است و علاوه بر اینها اگر فرصتی هم باشد مباحث محتوایی نیز بررسی خواهد شد.

بهرام سروری نژاد کارگردان این نمایش به گروه تئاتر فارس پرداخت که پیش از این نیز همین نمایش را در سال 86 به نام شهادت پیوتر اوهه با ترجمۀ دکتر محمدرضا خاکی کار کرده که بعدها در سال 88 موفق به اجرایش در تالار مولوی شده است اما در اجرای فعلی در نوفل لوشاتو از ترجمه نوید ادیبی فرد استفاده کرده است.

صمد چینی فروشان ضمن اشاره به زندگی مروژک در دوران کمونیستی لهستان که در آن دوره دولتهای بلوک شرق نویسندگان و هنرمندان را وادار به ارائه آثاری در حوزه رئالیسم سوسیالیستی می کرده اند، برخی از آنها همانند مروژک نسبت به این قضایا مخالفت کرده و طوری می نوشته اند که منتقد وضع موجود باشند که بعدها همین خود عاملی برای مهاجرت این نویسنده به ایتالیا و بعد فرانسه شد.

این منتقد در ابتدا با ارائه تعریفی از گروتسک که در آن طنزی شکل می گیرد که ضمن شاد کردن همواره با تلخی و اندوه همراه می شود و با آنکه متن مروژک سرشار از کمدی هست اما ایراد اجرای بهرام سروری نژاد را در اینجا دانست که سعی کرده افزوده هایی بر این کمدی کاملا آشکار بیفزاید. او به مواردی مانند زیپ بستن شلوار اوهه و بچه در بغل گرفتن دختر اوهه بعد از آمدن دانشمند به این خانه اشاره کرد که اینها مصداق هایی برای بیش از حد کمدی شدن روابط هست و این موارد نمی تواند بیانگر طنز ویژه مروژک باشد.

رضا آشفته نیز زبان مروژک را به همان دلیل بسته بودن فضا و خفقان حکومت های کمونیستی تمثیلی دانست که در آن نویسنده می خواهد غیر مستقیم آن نظامی که زندگی مردم را از روال عادی ساقط می کند، به تماشا درآورد. به همین دلیل او خانواده را بستر رویدادهایی قرار می دهد که ورود یک ببر از لوله به حمام خانۀ اوهه پای همه را به این خانه باز می کند و همچنین روابط همسر و بچه هایش را تحت الشعاع قرار می دهد. بنابراین در این شرایط بسته به ناچار مروژک فضای واقعی را با نوعی فانتزی درآمیخته که هر چیز ناممکنی ممکن تلقی شود چنانچه همه این آدمها در در و دیوار به این خانه ورود پیدا می کنند و مخل نظم خانواهده می شوند.

کارگردان درباره انتخاب این متن برای اجرا کردنش گفت: من متن را به دلایل مختلف دوست دارم، هم به به لحاظ محتوا، و هم به لحاظ فرم، متنی است که در هر زمان می توان اجراش کرد و معانی خودش را داشته باشد و فانتزی که در درون کار وجود دارد. این  موارد من را جذب میکند. به نظر من اگر عین متن را اجرا میکردیم صرفا تبدیل میشد به یک مقاله بخصوص با مونولوگ هایی که در متن وجود دارد. بخصوص در قسمت دانشمند و در آخر که اوهه تمام حرف هایش را میزند و میگوید: تمام این اتفاقات که افتاده به این دلایل است... این ها همه اش مفاهیم است و من معتقدم مفاهیم را نباید نشان دهیم و بازی کنیم؛ ما باید مفاهیم را منتقل کنیم.  مثلا همین که شما می بینید از  در و دیوار این خانه آدم میاید این طبیعتا خودش مفهوم دارد. ما فانتزی نگاه میکنیم و این گونه  گروتسک اینجا شکل میگیرد. شاید شکل فانتزی داشته باشد، من خودم معتقدم  فاجعه را نباید نشان بدهیم، فاجعه در بطن کار باید وجود داشته باشد به همین خاطر،  یک مقداری از شکل کار را فانتزی دیدیم و به نظرم  در القای این فانتزی ما گفتیم مفاهیم رو منتقل کنیم و ما تقریبا به متن وفادار بودیم. به جز بخش هایی که حذف کردیم و یا تبدیل به شعر کردیم ولی جز این موارد تلاش کردیم به متن وفادار باشیم.

چینی فروشان در ادامه به حذف مواردی اشاره کرد که برای آگهی بخشی به مخاطب ایرانی لازم هست که در این مونولوگها که حالت سخنرانی هم دارد، مروژک دارد به چرایی این اتفاقات می پردازد و شرح و توضیح می دهد که چرا این بلبشو و سیرک دارد در خانه اوهه اتفاق می افتد و در آن نمایندگانی از بخش های علمی، سیاسی و غیره چگونه با این ورود غیر منتظره دارند خانه را به سیرکی تبدیل می کنند که در آن دیگر هیچ چیز سر جایش نیست.

اما سروری نژاد تاکید کرد که زمانۀ ما با زمانۀ نوشتن این متن متفاوت هست و حتی اگر خود مروژک هم امروز بخواهد همین متن را بنویسد از این صراحت آشکار که جنبه شعاری دارد پرهیز می کند. او تلقین کردن را جایگزین آنچه باید گفته شود، کرده است و دلش می خواسته تماشاگر بعد از دیدن کار خودش در خلوتس به همه این موارد پی ببرد.

رضا آشفته نیز با اشاره به نقد صمد چینی فروشان یادآور شد: آنچه مد نظر سروری نژاد هست اگر با دیده اغماض بپذیریم که تحلیل کاملا درست است، هنوز بخش عمده اش ذهنیت کارگردان هست و در زبان اجرا این القاگری به دلیل تاکید بیشتر بر وجه کمیک و کمرنگ شدن وجه تراژیک به وقوع نپیوسته و با آنکه از نیمه دوم کار و صحنه خواب این هولناک شدن دارد اتفاق می افتد اما باید از ابتدا چنین روالی در اجرا و به موازات کمدی، لحاظ شود و ما این جدیت را در کنار فانتزی مشاهده کنیم. 

چینی فروشان نیز در  جمع بندی اش اظهار خرسندی کرد که از تعداد مخاطبان نشست نقد کانون حتی یک نفر هم کاسته نشده و همه مشتاقانه پای این این قد و بررسی ننشسته اند و افزود: من از شهامت بهرام سروری نژاد برای انتخاب متن، از برخی بازی های بسیار خوب کار، برخی میزان سن های چشم نوازت  خیلی خوشم آمد. وجه مورد انتقاد من بیرون کشیدن کمدی، و اضافه کردن کمدی، برای کمدی کردن بیشتر متن هست، در حالی که خود متن کمدی است و باید وجوه واقعی و جدی را برای آن پیدا کرد.

نمایش مردی به نام اوهه هر شب در تالار شماره 2 تماشاخانه عمارت نوفل لوشاتو ساعت 21 در حال اجرا شدن هست که در آن، (به ترتیب حروف الفبا) سامان توحیدی، شایان خدامی، محمدجواد ذوالقدر، آتوسا راستی، عسل سادات‌اصفهانی، بهرام سروری‌نژاد، هورداد سروری‌نژاد، محمدرضا قلمبر، کامیار محبی و ندا نوری بازی کرده اند. در منزل مردی به نام پیوتر اوهه اتفاق عجیب و غریبی می‌افتد. ببری در لوله‌ی حمام پیدا می‌شود! این خبر توسط کارمند رسمی به خانواده داده می‌شود و این تازه آغاز ماجراست. اقشار مختلف جامعه از این اتفاق سواستفاده می‌کنند تا جایی‌که برای تفریح یک مهاراجه منزل اوهه را تبدیل به جنگل و سیرک می‌کنند. در نهایت برای خدشه‌دار نشدن روابط دو کشور ...