آیا «ملکه» بهترین فیلم 3 سال اخیر سینمای ایران است؟

نحوه داوری های جشن خانه سینما تقریباً در همه ادوار برپایی این رخداد سینمایی با واکنش هایی همراه بوده است. بر خلاف جشنواره فیلم فجر که رخدادی دولتی است و توسط وزارت ارشاد برگزار می شود، متولی جشن سینمای ایران اهالی سینما هستند و همین موضوع باعث افزایش حساسیت ها و انتظارات پیرامون داوری های جشن شده است. متولیان جشن سینمای ایران الگویی نزدیک به مراسم اسکار را مدنظر دارند. ولی به نظر می رسد این شیوه رای گیری فاصله زیادی با داوری آکادمیک دارد. تا آنجا که محمد بزرگ نیا دبیر جشن شانزدهم نیز اعلام کرد داوری جشن خانه سینما می تواند به شیوه ای بهتر انجام شود.

نکته دیگر اهدای 11 تندیس جشن به فیلم «ملکه» است. فیلم «باشه آهنگر» یکی از آثار خوب سینمای ایران در این سال هاست ولی آیا «ملکه» بهترین فیلم به مفهوم مطلق 3 سال اخیر سینمای ایران بوده که تا این اندازه مورد توجه داوران جشن سینمای ایران قرار گرفته است؟ پاسخ به این سوال می تواند مثبت باشد به شرطی که کارشناسان، اهالی سینما و سینما دوستان در مورد این برتری تردیدی نداشته باشند. با احترام به سازندگان فیلم خوب و تاثیرگذار «ملکه» به نظر می رسد انتخاب این اثر سینمایی، محملی برای نادیده گرفتن فیلم «چ» حاتمی کیا بوده است. یادمان هست که همین چند ماه پیش حاتمی کیا پس از جشنواره فجر چه مواضع تند و تیزی علیه مدیریت فرهنگی گرفت و حالا که «چ» در جشن سینمای ایران کنار گذاشته شده، به شکلی هوشمندانه یک فیلم دفاع مقدسی دیگر برگزیده اغلب جوایز شده است!

حسین مهکام: داوری در جشن خانه سینما آکادمیک است
حسین مهکام احتمال مصلحت اندیشی در اهدای جوایز زیاد به «ملکه» را رد کرد و به بانی فیلم گفت: شکل داوری در جشن خانه سینما آکادمیک است و تعداد داوران زیاد است. در دوره پانزدهم جشن خانه سینما عضو هیات داوران بودم و کاملاً به نحوه داوری در آنجا اشراف دارم.

فیلمنامه نویس «هیچ» ادامه داد: من نه تنها علاقه ای به جناح بندی در سینما ندارم بلکه هیچگاه به آن ورود هم نشدم. در جشن خانه سینما هم مانند هر جشنواره دیگری یک نظام داوری وجود دارد که ماحصل آن این نتایج بوده. پیشنهاد داوری در این دوره هم به من داده شد که به دلیل مشغله ای که داشتم نتوانستم آن را بپذیرم. شاید اگر من داور بودم به آثار دیگری رای می دادم، اما این دلیل نمی شود که سیاست مداری خاصی را پشت آرا امسال ببینم. نه تنها در مورد این جشن که در مورد جشنواره فجر هم چنین فکرهایی نمی کنم. داوران در هر مراسمی سلیقه خودشان را دارند و بنا به سلیقه آنها برگزیدگان انتخاب می شوند. وی افزود: از آنطرف جایزه بهترین فیلمنامه به حق به اصغر فرهادی برای فیلم «گذشته» تعلق گرفت. واقعاً اگر قرار بود مصلحت اندیشی هایی پشت آرا باشد، جایزه بهترین فیلمنامه هم به «گذشته» داده نمی شد. شخصاً معتقدم که بهترین فیلمنامه در چند سال اخیر «گذشته» فرهادی بوده. مهکام با اشاره به اینکه بهتر است در مکانیزم داوری جشن خانه سینما تغییرات اندکی صورت بگیرد، خاطرنشان ساخت: به نظرم نباید هیچ کدام از اعضای شورای مرکزی صنوف، عضو هیات داوران باشند یا اگر شورای مرکزی صنوف فیلمی را در بخش مسابقه دارند در داوری شرکت نکنند. بهتر است کسی که داور است خودش در مورد اثرش قضاوتی نداشته باشد. به نظرم اگر مکانیزم داوری تغییرات اندکی داشته باشد، نگاههای تا حدی منفی به این مراسم تعدیل می شود.

جهانگیر کوثری: در هیأت داوری باید نخبه گرایی شود
جهانگیر کوثری شیوه انتخاب برگزیدگان در جشن خانه سینما را نادرست دانست و به بانی فیلم گفت: نحوه انتخاب برگزیدگان در جشن خانه سینما به گونه ای است که مشخص نمی شود منتخب شدن حق برگزیدگان نهایی بوده یا خیر. هر ساله نام افرادی ثابت در لیست کاندیدا دیده می شود یا اینکه امسال تمام داوران خودشان فیلم داشتند. وی ادامه داد: در هیات داوری باید نخبه گرایی شود. از آنجا که در سینمای ما فرهنگی حاکم است که همه مشتاق به دریافت جایزه هستند باید گروهی را شامل 30 ـ 20 نفر از سینماگران طیف های مختلف تشکیل دهند و آنها کار قضاوت را برعهده گیرند. متاسفانه به نظرم گاهی جوایز به حق داده نمی شود. درست است که ما به اعضای خانه سینما اعتماد کامل داریم، اما وقتی خود داوران در جشن فیلم دارند و... نتیجه اش این می شود که خیلی از فیلم ها و اشخاص لایق از داوری کنار گذاشته می شوند. در واقع من با کلیت طراحی برای داوری مخالف هستم. کوثری خاطرنشان ساخت: در این دوره حق بسیاری از فیلم ها و اشخاص بوده که جایزه دریافت کنند که متاسفانه محقق نشد.

منوچهر هادی: «ملکه» فیلم کندی است که مشکل فیلمنامه دارد
منوچهر هادی به بانی فیلم گفت: متاسفانه تنها موفق به دیدن 45 دقیقه ای ابتدایی فیلم «ملکه» شدم. «ملکه» فیلم خوبی از جهت کارگردانی، فیلمبرداری، بازی و... است، اما ریتم کندی دارد. به نظرم وقتی اثری در ابتدایی ترین مرحله یعنی فیلمنامه مشکل داشته باشد، بحث درباره باقی قسمت های فیلم ناخودآگاه منتفی می شود. در مجموع از آنجا که فیلم را کامل ندیدم نمی توانم قضاوت کنم که «ملکه» استحقاق 11 جایزه را داشته یا خیر، اما ندید می گویم که حتماً مصلحت اندیشی هایی در بین بوده که برگزاری جشن خانه سینما بعد از 3 سال وقفه درگیر حواشی نشود. اولین بار است که جوایز برگزیدگان را به منزل آنها می برند و از آن فیلمبرداری می کنند. این عمل به معنای کاری غیرمتعارف و نو نیست. بلکه به این معناست که هراس داشتند که بازیگران روی سن بی پروا صحبت هایی در خصوص مدیران گذشته کنند که جنجال آفرین شود. به نوعی خواستند بی سر و صدا این جشن را برگزار کنند تا در سالهای بعدی بتوانند فضای آزادتری را مهیا سازند.

وی ادامه داد: در جشن امسال آثار چندین سال مورد بررسی قرار گرفت و دریافت 10 جایزه به یک اثر آنهم از بین تعداد زیادی فیلم کمی تعجب برانگیز است و ما می گوییم که به هر حال اشتباهی در این بین صورت گرفته. کارگردان «یکی می خواد باهات حرف بزنه» ادامه داد: نمی توانم فراموش کنم که سال گذشته حامد بهداد و یکتا ناصر برای فیلم «زندگی جای دیگریست» حداقل باید کاندید می شدند و متاسفانه اصلاً دیده نشدند. من فرزند شهید هستم و بسیار علاقه مندم که در حوزه دفاع مقدس کار کنم، اما به قدری در فستیوال های داخلی ما از فیلم های ارزشی جانبداری های گهگاه بی دلیلی میشود که ناخودآگاه آدم از ژانر فاصله می گیرد. جنگ اوج درام است و من عاشق کار در این حوزه هستم، اما به خاطر انگ ها و حرف و حدیث هایی که حول این محور وجود دارد می ترسم که به سمت اش بروم. من اگر یک فیلم جنگی بسازم قطعاً در 4 رشته کاندید می شوم. فقط به این دلیل که کاری است جنگی، در غیر اینصورت که من همان منوچهر هادی هستم. در این سالها به ما ثابت شده که هر فیلمی که تهیه کننده اش حوزه هنری و فارابی باشد در چند رشته کاندید میشود و... .

هادی درباره بهترین نوع داوری توضیح داد: وقتی 5 یا 6 نفر را به عنوان داور مثلاً 180 فیلم قرار می دهیم قطعاً سلیقه حاکم میشود. به نظرم باید 10 کارگردان، 10 فیلمبردار، 10 طراح صحنه و کلاً از تمام بخش های اصلی سینما بهترین ها کنار هم قرار گیرند و طی مدت مثلاً 10 شب، 5 فیلم برایشان به نمایش بگذارند و رأی گیری کنند. رأی گیری هم به صورت امتیازی 1 تا 10 باشد. در این صورت آن جایزه ارزشمند میشود و حرف و حدیث کمتر پیش می آید. چرا که از بین داوران زیادی برگزیدگان انتخاب می شوند. اگر احیاناً 2 نفر رأی مساوی آوردند هم می توانند به هر 2 نفر به عنوان مثال دیپلم افتخار بدهند. مراسم رأی گیری هم باید علنی همراه با چند خبرنگار برگزار شود. به این صورت که در مورد فیلم اول که رأی گیری کردند، همانجا رأی ها را بخوانند و بنویسند. هادی خاطر نشان ساخت: در مجموع از آقای ایوبی و مدیران مسؤول تشکر می کنم که این مراسم را برگزار کردند. امیدوارم در سال های آینده این جشن با فضایی آزادتر و اعتماد بیشتری برگزار شود.
منبع: بانی فیلم- گروه سینمای ایران ـ ساناز قنبری