مهدی مشهور: گویی نجات دهنده ای نیست و در تاریکی مطلق هستیم

شانزدهمین نشست نقد صحنه با حضور مهدی مشهور، بنیامین اثباتی، سینا آزاد و بهزاد صدیقی عصر روز شنبه ۲۶ آبان ماه ۹۷ با همکاری موسسه ی افرامانا و بررسی و گفت وگو درباره  تئاتر «خاموشخانه» در سالن استاد ذوالفقاری فرهنگسرای ارسباران برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی موسسه افرامانا، در این نشست نقد صحنه، مهدی مشهور(نمایشنامه نویس و کارگردان تئاتر) بنیامین اثباتی (بازیگر)، سینا آزاد (منتقد و بازیگر تئاتر) و بهزاد صدیقی (نمایشنامه نویس و دبیر نشست های نقد صحنه)، ضمن بررسی تئاتر «خاموشخانه» ، درباره این اثر گفت وگو کردند.
بر اساس این گزارش، در این نشست ابتدا بهزاد صدیقی (نمایشنامه نویس و دبیر نشست های نقد صحنه) با اشاره به پیشینه تئاتر تجربی و تئاتر تصویری در ایران،  در خصوص اجرای تئاتر «خاموشخانه» گفت: تئاتر  «خاموشخانه»، اثری است که بر پایه روایت تصویری و به شیوه تئاتر تجربی و با طراحی مینیمال اجرا شده. تئاتری است که با اجرای تصویری پیش می رود و نویسنده کارگردان اثر از کلام و دیالوگ عمدا کمترین بهره را می برد.
صدیقی در ادامه ضمن اشاره به تجربه‌های قبلی این کارگردان که با دغدغه مندی و مطالعات اجرایی، تئاترهایش را به روی صحنه می برد، یادآورشد: تئاتر  «خاموشخانه» البته از عناصر و ویژگی های تئاتر ابزورد یعنی تئاتر عبث نما و موضوع و تم مهاجرت که موضوع جهان شمولی است، بهره گرفته. اما با آن که تماشاگر شاهد یک اجرای اکسپریمنتال و تجربی است و کارگردان و نویسنده ی آن با فکر قبلی و منهدسی عناصر اجرا و متن، اثرش را برای صحنه آماده کرده، اما به دلیل آن که مدت هاست جای آن در تئاتر ما خالی بوده و بر اساس دغدغه‌های فردی چند کارگردان که تعدادشان خیلی کم است و هیچ سالنی هم برای این نوع از تئاترها در نظر گرفته نشده،
 این نوع از اجراها به فراموشی سپرده شده و شاید به همین دلیل هم تماشاگران امروز از این نوع نمایش ها اطلاعات و تجربه های دیداری زیادی ندارند و رغبتی برای دیدن آنها نشان نمی دهند.
در ادامه این نشست، مهدی مشهور (نمایشنامه نویس و کارگردان تئاتر) در آغاز سخنان خود درباره ی متن این اثر گفت: البته وقتی این متن را نوشتم و شروع به تمرین کردم، با هدف اجرا در خارج از کشور این اثر را آماده کردم. این که تماشاگر کم تری برای دیدن این تئاتر می آید، دلالیش معلوم است که وضعیت تئاتر و ضائقه ی مخاطب تغییرات زیادی کرده. مخاطبان تئاتر به خاطر نوع و شکل اجرای ما کمتر علاقه مند هستند که به دیدن اثر ما بیایند. پیش بینی این را می کردیم که تماشاگران کمتری داشته باشیم.
این کارگردان هم چنین در خصوص ایده نوشتن و شکل گیری این متن و اجرا گفت:
ایده و شکل گیری این متن به یک سال و نیم پیش بر می گردد که تقریبن یک سال و نیم پیش شروع کردیم و سوژه آن از کتاب ترس و لرز نوشته کی یر که گور آغاز شد. بعد از مطالعه این کتاب، مسئله ی قربانی شدن ذهنم را درگیر کرد. در زمان قربانی شدن اسماعیل به دست ابراهیم انگار نجات دهنده ای نبود ولی خداوند نجات دهنده ی اسماعیل شد. امروزه هم‌ گویی بسیاری از ما داریم قربانی می شویم ولی نجات دهنده ای نیست و در تاریکی مطلق هستیم. 
مشهور در ادامه اضافه کرد: در متن اصلی این اثر شخصیت ها زن و شوهر نسیتند بل که خواهر و برادر هستند اما به دلیل ممیزی نمی توانستیم در اجرای تئاتر شهر مناسبات زن و مرد را آن طور که در متن نوشته بودم نشان دهم.
نویسنده نمایشنامه  «خاموشخانه» در بخش دیگری از سخنان خود در خصوص نبود اطلاع رسانی درست و بیشتر برای اجرای این تئاتر گفت: ما بعد از اجرا در اروپا و کانادا دوست داشتیم این تئاتر را در تئاتر شهر اجرا کنیم. اما زمانی که به ما گفته شد در این تاریخ اجرای نمایش مان شروع می شود، گروه ما در آستانه ی سفر خارجی برای اجرای همین تئاتر بود و کلا ده روز تا شروع اجرا در تئاتر شهر وقت داشتیم. بعد از برگشت آخرین سفر اجرای خارج از کشور، سه روز تا شروع اجرای آن در تئاتر شهر فرصت  داشتیم. طبیعی است که اطلاع‌رسانی درست و به موقعی نمی توانستیم داشته باشیم. دوکمپانی آلمانی و فرانسوی که تهیه و هماهنگی اجرای ما را به عهده دارد، برنامه ریزی لازم را برای اجرا در شهرهای مختلف دنیا می کند. برای همین فرصت اطلاع رسانی زیادی را در این جا نداشتیم.
این کارگردان تئاتر تصریح کرد: برای تماشاگران خارج از کشور این تئاتر، سوالات و پرسش هایی زیادی بعد از اجرا برای شان به وجود می آمد. و بعد از هر اجرا از ما سوالات زیادی درباره  تکنیک و موضوع این اثر می کردند و برای شان سوال و دغدغه بود. این علاوه بر نشست هایی بود که برای نقد و بررسی  یا نقدهای منتشر شده بود. آن ها بعد از اجرای این تئاتر برای از ما پرسش داشتند.
در بخش دیگری از این نشست سینا آزاد (منتقد و بازیگر تئاتر تئاتر) گفت: تئاتر  «خاموشخانه» یک فضای تجربی و کاملا بر اساس تئاتر ابزورد استوار است. تکرار مکررات زندگی روزانه و اساسن عنصر تکرار، سکون، کسالت و رخوتی که در فضای این تئاتر و اجرا دیده می شود، همگی از نشانه های تئاتر ابزورد است.
این منتقد و بازیگر تئاتر هم چنین یادآور شد: تئاتر  «خاموشخانه» با پرسپکتیوی که در صحنه دارد و کلافگی ای که برای مخاطبانش به وجود می آورد، ریتم کند و فضای کسالت آور و پوچی را ایجاد می کند. از طرفی میزانسن های خطی و رفت و برگشت ها و حرکات تکراری زن و مرد در فضای ابزورد گونه ی این اثر اتفاق می افتد.  
بنیامین اثباتی، بازیگر تئاتر  «خاموشخانه» نیز در این نشست در سخنان کوتاهی گفت: تماشاگر تئاتر امروز دغدغه تئاتر امروز را ندارد. برخلاف تماشاگران خارجی که در اروپا اجرا کردیم، مخاطب تئاتر این جا پرسشی بعد از دیدن این اجرا برایش ایجاد نمی شود و هیچ سوالی ندارد.
این بازیگر در ادامه گفت: شخصیت های این نمایش به دلیل نوع حضور و شکل و شیوه ی اجرا به گونه ای است که از بازیگر بازی های فرماتیوی را طلب می کند. کاراکترها عموما بازی نشسته ای دارند بنابراین در عین حال که اجرای این نقش وسوسه برانگیز هست اما برای رسیدن به آن به بازی فرماتیو می رسیدم. من این نفش و این نوع فضا و بازی را دوست داشتم.   
بهزاد صدیقی در پایان این نشست تصریح کرد: یکی از ویژگی‌های این اجرا استفاده از چند قطعه از نقاشی رامبراند و رافائل و ... است که در طول اجرا به صورت پروجکشن کم کم پخش و تکمیل می شد که ارتباط تماتیکی با اجرا و متن این اثر داشت و ایده ی جذاب و نویی در آن محسوب می شد.  
گفتنی است در بخش پایانی این نشست لوح تقدیری از طرف محسن سلیمانی، مدیریت فرهنگی هنری منطقه سه و رئیس فرهنگسرای ارسباران به هر یک از مدعوین آن اهدا شد.