در این نمایش از فرم رئالیستی کارهای گذشته‌ام دور شده‌ام

به گزارش تیوال به نقل از ایران تئاتر
شناسه مطلب: ۹۴۴۸۸
ایران تئاتر_نمایش دیگری نمایشی زنانه و کم شخصیتی است که درامش بر اساس تقابل دو زن که با مردی ارتباط داشته اند می پردازد و متن اثر نوشته نویسنده معاصر فرانسوی انزو کرمن است که در سال ۲۰۰۶ این نمایش نامه را نوشته است.

بهاره رهنما در این سال‌های اخیر هنرمند ، نویسنده ، کارگردان و بازیگر پرکار و موفقی بوده است و مدام در تلویزیون، سینما و تئاتر دررفت و آمد است . چند سال قبل در فیلم سینمایی کمدی طبقه حساس به کارگردانی کمال تبریزی بازی کرد و همزمانش درمجموع‌های تلویزیونی پژمان به کارگردانی سروش صحت و خوب ، بد، زشت به کارگردانی منوچهرهادی و غیرعلنی حضور داشت ودرکنارش در نمایش‌هایی مثل با من بستنی می‌خوری؟،آرسنیک و تور کهنه ، دورهمی زنان شکسپیر، زنانی که به بزها خیره شدن ، عامدانه ،عاشقانه وقاتلانه، سونات پاییزی و پسران خورشید بازی و یا به‌عنوان کارگردان حضور داشت . نمایش دیگری هفتمین نمایش بهاره رهنما به‌عنوان کارگردان اردیبهشت و خرداد در تماشاخانه ایرانشهر بر روی صحنه رفته است .با بهاره رهنما درباره کارگردانی حضورش در نمایش دیگری گفت‌وگویی انجام داده‌ایم.

معمولاً نقش زنان اکتیو که در فعالیت‌های اجتماعی حضور موفق دارند را خوب بازی می‌کنید؟
از بین نقش‌های پیشنهادی بیشتر به ایفای نقش‌های علاقه دارم که به وجوهات مختلف یک زن می‌پردازد . البته سایر نقش‌ها را به‌خصوص در سینما و تلویزیون زیاد بازی کرده‌ام

در نمایش‌های قبلی‌تان نظیر دورهمی زنان شکسپیری نمایش‌های پر شخصیتی روی صحنه اجرا کرده‌اید. اجرای نمایش‌های کم شخصیت مثل  نمایش دیگری چه ویژگی‌هایی دارد؟
در ظاهر اجرای این نمایش به دلیل کم شخصیت بودنش کار آسانی به نظر می‌رسد ، اما در عمل این‌گونه نبود و کارگردانی این نمایش و آماده شدنش بسیار دشوار بود. در این نمایش و اغلب کارهایم ، به اهمیت زنان ، جایگاه آنان در جامعه ، چالش موجود بینشان ، دنیایشان ، حرف‌ها و دغدغه‌هایشان توجه کرده‌ام. کارگردانی این نمایش در کارنامه کاریم بسیار متفاوت است و در کل یک نمایش چالش‌برانگیز با سه اپیزود است که با هم کاملاً مرتبط هستند. این نمایش یک اثر روانکاوانه است و برای اجرای درستش از چند روانکاو مشاوره گرفتیم.

در این مدت اخیر با جلال تهرانی و مکتب تهران همکاری‌های نزدیکی داشته‌اید؟
بله ، مدتی است که این همکاری ادامه دارد و در حدود سه - چهار سالی است که از نزدیک با جلال تهرانی همکاری دارم و از ایشان بسیار آموخته‌ام . در نمایش سونات پاییزی هم تجربه خوب کاری با ایشان داشتم و این همکاری معانی خیلی از مسائل هنر تئاتر را برایم تغییر داد . جلال تهرانی درزمینهٔ اجرای نمایش دیگری مشاوره‌های خوبی به من دادند و به‌عنوان طراح نور و صحنه در نمایش همکاری دارند . از بسیاری از اعضا مکتب تهران نیز در اجرای این نمایش استفاده کردم . مخاطب با دیدن نمایش دیگری می‌تواند شاهد تأثیرات من از سبک کاری جلال تهرانی در مکتب تهران باشد و از ابراز این مسئله هیچ ابایی ندارم و مکتب تهران برای اجرای نمایشم کلی امکانات در اختیارم قرارداد .

به نظر می‌رسد به لحاظ فضا و نوع روایت دیگری باکارهایتان تفاوت‌هایی هم دارد؟
بله ، از فرم رئالیستی کارهای گذشته‌ام در این نمایش تا حدی دور شده‌ام . این نمایش از یک فضای ظاهراً زنانه شروع می‌شود و از آن گذر می‌کند و در دنیای که خشونت فراگیر شده است ، موجود لطیفی  مثل زن این خشونت را بازتاب می‌دهد . این درواقع تئوری آیینه است ولیکن روان‌شناس محبوب فمینیسم‌ها در این رابطه تئوری دارد که آدم‌ها در مقابل یکدیگر قرار می‌گیرند و همدیگر را تقلید می‌کنند. من اگر دیگری را حذف کنم. یکجایی بعدتر نفر دیگری من را حذف می‌کند .

از رشد خشونت در دنیا احساس نگرانی دارید؟
بله، سال‌های قبل معتقد بودم شاعرانگی دنیا را از خشونت نجات می‌دهد . شاید اگر سیاستمداران و دولت‌مداران کمی به اطراف و زیبایی‌های طبیعت مثل برگ‌ریزان پاییز و گل‌های فصل بهار توجه بیشتری بکنند . شاهد بودیم که تصمیمات منعطف‌تری می‌گرفتند و خشونت را مهارمی کردند. البته در سال‌های اخیر به‌عنوان یک نویسنده و کارگردان به مرحله‌ای رسیده‌ام که متوجه شده‌ام که شاعرانگی و لطافت راه کارایی برای مهار خشونت و سیاهی نیست .

در زن‌های نمایش هم این خشونت دیده می‌شود ؟
بله ، چیزی که در این زن‌ها نابود می‌شود و آن‌ها را تبدیل به آدم‌های عجیب و کمی ترسناک می‌کند. چیزی است که مدرنیته به ماها تحمیل کرده است .

در اغلب کارهایتان زنان نقش محوری در ایجاد درام دارند ؟
درست است و در ابتدا این‌گونه به نظر می‌رسد ، که این نمایش یک اثر فمینیسمی است . اما در ادامه نمایش نگاه درست ، منطقی و واقع بیانه‌ای به جنسیت مرد هم وجود دارد و یک‌سویه قضاوتی انجام نداده‌ام. موضوع اعمال خشونت برزنان و اینکه خشونت برزنان تأثیر گذاشته است وزنان هم متقابلاً این خشونت را بازتاب می‌دهند ، تم مهم نمایش است.

در انتخاب شیوا اردویی به‌عنوان بازیگر دوم نمایش چه معیارهایی را مدنظر داشتید؟
من درگذشته با بازیگرانی نظیر نسیم ادبی ، بهنوش بختیاری و سایرین تجربیات همکاری مشترک زیادی داشتم  و به گزینه‌های زیادی برای حضور در این نمایش فکر کردم و برای خیلی از بازیگران که متن را فرستادم ، حتی نمی‌توانستند درست معانی لغات و کلمات آن را بفهمند وسوالات عجیب‌وغریبی درباره متن از من می‌پرسیدند . بنابراین طبیعی بود که نمی‌توانستند این نقش را درست بازی کنند. البته متن نمایش دشوار است و یک متن ادبی است که دارد به شیوه دیالوگ اجرا می‌شود . بنابراین من انتخاب‌های محدودی داشتم ولی از بین آن‌ها دو گزینه برایم اولویت داشت، ساناز بیان و شیوا اردویی، که من به علت نویسنده بودن  شیوا اردویی او را برای بازی انتخاب کردم و با اردویی یک تجربه خوب همکاری در نمایش اسپانیولی داشتم . حسم این بود که کسی که از من جوان‌تر و نویسنده است، باید نقش مقابل ام را بازی کند. اردویی در ایفای نقش زنی که در بازی‌اش باید سرما و ماکت بودن را لحاظ کند به‌خصوص در نیمه اول  نمایش موفق بود.البته  معتقدم هر نمایشی بازیگر نقش مناسبش را پیدا می‌کند .

نمایش دیگری چقدر نمایش حدیث نفسی است؟
نمایش دیگری نمایش حدیث نفسی نیست . در تمام زندگی مردی نبوده که بتواند من را قال بگذارد . اگر چنین کاری انجام بدهد همین واکنش زن نمایش را خواهم داشت !. درهرصورت آدم‌ها قصه‌های شبیه به هم زیادی دارند.چون وجوهات روانکاوی در این نمایش خیلی پررنگ بود . با سه روانکاو مدام در ارتباط بودیم و متن لایه‌های زیرین زیادی داشت . برخلاف نظریه‌ای که وجود دارد و مطرح می‌کنند زنان ایران حس حسادت قوی دارند. این متن نمایش نشان می‌دهد حس حسادت در زنان غربی هم پررنگ است .

گفت‌وگو از احمد محمد اسماعیلی