«گوزنها» بهترین فیلم سینمای قبل از انقلاب به انتخاب منتقدان

منتقدان بهترین های سینمای قبل از انقلاب را برگزیدند. فهرستی که در آن فیلمهای خاطره انگیز موج نوی سینمای ایران به چشم میخورد.

سینمای قبل از انقلاب در یک بازه زمانی تقریباً 30 ساله یعنی از اواخر دهه بیست تا سال 57 تولیداتی داشت که دربارهاش حرف و حدیث بسیار است. بخش اعظم محصولات این سینما با عنوان فیلمفارسی شناخته میشد.

فیلمهایی که از دید منتقدان فاقد ارزشهای سینمایی و واجد مضامینی مبتذل ارزیابی میشدند. این داوری در طول سالهای پس از پیروزی انقلاب نیز تغییر کرد و وقتی صحبت از سینمای قبل از انقلاب به میان میآید، داوری جمعی حکم به ابتذال اغلب تولیدات این دوران میدهد. اما در دل همین سینما، فیلمهایی ساخته شدند که حکم استثنایی برقاعده را یافتند. آثاری متفاوت که حتی گذر زمان نیز نتوانسته خدشهای بر آنها وارد سازد. وقتی تصمیم گرفتیم سراغ منتقدان برویم و از آنها بخواهیم بهترینهای سینمای قبل از انقلاب را برگزینند میتوانستیم حدس بزنیم که چه آثاری بیشتر مورد توجه قرار میگیرند. میتوان گفت این نظرسنجی اگر با ترکیب متفاوتی از منتقدان حاضر نیز برگزار میشد، در نتیجه نهایی تغییر چندانی حاصل نمیشد. «گوزنها» که فیلم برگزیده منتقدان از سینمای قبل از انقلاب شده، 5 سال پیش در نظرسنجی ماهنامه فیلم، عنوان بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران را کسب کرده و بدیهی بود که وقتی انتخاب به قبل از انقلاب محدود شود هیچ فیلمی جز اثر درخشان کیمیایی نمیتواند در صدر فهرست بهترینها قرار گیرد. نکته جالب اینکه اغلب منتقدان 10 فیلم برترشان را از دل نهایتا 30 فیلم انتخاب کردهاند. دایرهای محدود که میتواند نشان دهنده موقعیت سینمای قبل از انقلاب نیز باشد که تعداد آثار قابل قبولش بسیار اندک بود. میماند ذکر این توضیح که آرای هوشنگ گلمکانی همان رایهای سال 88 سردبیر ماهنامه فیلم است که در شماره 400 این نشریه به چاپ رسیده بود. به گفته گلمکانی آرای او تغییری نکرده و البته آنچه در انتخابهای سردبیر ماهنامه فیلم مشاهده میکنید بدون لحاظ کردن فیلمهای پس از انقلاب این منتقد دیرپا و با سابقه است.
رده بندی فیلم ها بر اساس امتیاز
1- گوزن ها (مسعود کیمیایی) 5/137 2 - قیصر (مسعود کیمیایی) 5/110 3 - گاو (داریوش مهرجویی) 5/107 4- کندو (فریدون گله) 100 5 - سوته دلان (علی حاتمی) 5/83 6 - دایره مینا (داریوش مهرجویی) 77 7- آرامش در حضور دیگران (ناصر تقوایی) 5/72 8 - خشت و آیینه (ابراهیم گلستان) 69 9 - فرار از تله (جلال مقدم) 5/51 10 - تنگنا (امیر نادری) 50
رده بندی فیلم ها بر اساس تعداد رای
1- گوزن ها (مسعود کیمیایی) 20 2 - گاو (داریوش مهرجویی) 17 سوته دلان (علی حاتمی) 17 4 - قیصر (مسعود کیمیایی) 16 5- کندو (فریدون گله) 15 6- آرامش در حضور دیگران (ناصر تقوایی) 13 7- تنگنا (امیر نادری)/ دایره مینا (داریوش مهرجویی)/ رگبار (بهرام بیضایی) 12
محسن آزرم:

1ـ خشت و آیینه (ابراهیم گلستان) 2ـ یک اتفاق ساده ( سهراب شهید ثالث) 3ـ دایره مینا (داریوش مهرجویی) 4ـ آرامش در حضور دیگران (ناصر تقوایی) 5ـ خواستگار (علی حاتمی) 6ـ سوته دلان (علی حاتمی) 7ـ گزارش (عباس کیارستمی) 8ـ رگبار (بهرام بیضایی) 9ـ گوزن ها (مسعود کیمیایی) 10ـ شازده احتجاب (بهمن فرمان آرا)
احمد امینی (انتخابها براساس حروف الفبا است)

1ـ آرامش در حضور دیگران(ناصر تقوایی) 2ـ تنگنا(امیر نادری) 3ـ چشمه(آربی آوانسیان) 4ـ خشت و آیینه(ابراهیم گلستان) 5ـ داش آکل(مسعود کیمیایی) 6ـ درشکهچی(نصرت کریمی) 7ـ سه قاپ(زکریا هاشمی) 8ـ غریبه و مه(بهرام بیضایی) 9ـ گاو(داریوش مهرجویی) 10ـ مغولها(پرویز کیمیایی)

شاهین امین (انتخاب ها بدون ترتیب است)

1ـ خشت و آیینه (ابراهیم گلستان) 2ـ گاو (داریوش مهرجویی) 3ـ قیصر (مسعود کیمیایی) 4ـ گوزن ها (مسعود کیمیایی) 5ـ سوته دلان (علی حاتمی) 6ـ رگبار (بهرام بیضایی) 7ـ کلاغ (بهرام بیضایی) 8ـ صبح روز چهارم (کامران شیردل) 9ـ شازده احتجاب (بهمن فرمان آرا) 10ـ فرار از تله (جلال مقدم)

مانی باغبانی

1ـ کندو (فریدون گله) 2ـ فرار از تله (جلال مقدم) 3ـبن بست (پرویز صیاد) 4ـ بیتا (هژیر داریوش) 5ـ حسن کچل (علی حاتمی) 6ـ سه قاپ (زکریا هاشمی) 7ـ گاو (داریوش مهرجویی) 8ـ گزارش (عباس کیارستمی) 9ـ خانه سیاه است (فروغ فرخزاد) 10ـ خشت و آیینه (ابراهیم گلستان)

فریدون جیرانی

1ـ پنجره (جلال مقدم) 2ـ سوتهدلان (علی حاتمی) 3ـ فرار از تله ( جلال مقدم) 4ـ گوزنها (مسعود کیمیایی) 5ـ قیصر (مسعود کیمیایی) 6ـ کندو (فریدون گله) 7ـ سلطان قلبها (محمدعلی فردین) 8ـ دلهره (ساموئل خاچیکیان) 9ـ غفلت (اسماعیل کوشان) 10ـ شبهای تهران (شاپور یاسمی)

شهرام جعفری نژاد

انتخاب ها بدون ترتیب و اولویت بندی نشده است. ضمن اینکه خودم را به انتخاب تنها یک فیلم از هر فیلمساز محدود کردم. 1ـ غریبه و مه (بهرام بیضایی) 2ـ گاو (داریوش مهرجویی) 3ـ آرامش در حضور دیگران (ناصر تقوایی) 4ـ قیصر (مسعود کیمیایی) 5ـ تنگنا ( امیر نادری) 6ـ سوته دلان (علی حاتمی) 7ـ مسافر (عباس کیارستمی) 8ـ شازده احتجاب (بهمن فرمان آرا) 9ـ یک اتفاق ساده (سهراب شهید ثالث) 10ـ فرار از تله (جلال مقدم)

مصطفی جلالی فخر

راستش این است که همواره نگاهم به این جور نظرسنجی ها، نگاهی بازیگوشانه بوده است؛ بازی میان لحظه و حافظه و این که واقعا اگر می شد که الان دوباره همه شان را ببینیم، واقعا همین انتخاب ها را لیست می کردم؟ بسیاری از فیلم های پیشنهادی را اصلا ندیده ام. از میان آنها که دیده ام و گاهی دیدن شان به بیست سال قبل می رسد، به مرور این فیلم ها در همین لحظه به حافظه ام رسید. هیچ فیلمی از مسعود کیمیایی انتخاب نکردم، اما آنقدر بی انصاف نیستم که «گوزن ها» را از لحاظ سینمایی فیلم خوبی ندانم و بنای لجبازی هم ندارم. دلیلم، دوست نداشتن جهان بینی آثار کیمیایی است و تلاش برای قالب بندی شکیل لمپنیسم که به نظرم بدترین آفت فرهنگ این سرزمین بوده و هنوز هم هست. و به همین دلیل برای بهرام بیضایی احترام ویژه ای قائلم.

انتخاب ها (بدون ترتیب)

1ـ گاو (داریوش مهرجویی) 2ـ آرامش در حضور دیگران (ناصر تقوایی) 3ـ طبیعت بی جان (سهراب شهید ثالث) 4ـ رگبار (بهرام بیضایی) 5ـ سوته دلان (علی حاتمی) 6ـ غریبه و مه (بهرام بیضایی) 7ـ کلاغ (بهرام بیضایی) 8ـ چریکه تارا (بهرام بیضایی) 9ـ سازدهنی (امیر نادری) 10ـ مغول ها (پرویز کیمیاوی)

عزیز ا... حاجی مشهدی

1- خشت و آیینه (ابراهیم گلستان) 2- طبیعت بی جان (سهراب شهید ثالث) 3- گاو (داریوش مهرجویی) 4- قیصر (مسعود کیمیایی) 5- گوزن ها (مسعود کیمیایی) 6- سوته دلان (علی حاتمی) 7- مسافر (عباس کیارستمی) 8- رگبار (بهرام بیضایی) 9- ساز دهنی (امیر نادری) 10- شازده احتجاب (بهمن فرمان آرا)

مسعود داودی

ـ گوزنها ـ قیصر ـ کندو ـ دایره مینا ـ تنگنا ـ رگبار ـ طوقی ـ آرامش در حضور دیگران ـ شازده احتجاب ـ فرار از تله
خسرو دهقان

مجموعه فیلم های کمدی قبل از انقلاب

مهرزاد دانش

1- خشت و آیینه (ابراهیم گلستان) 2- مغول ها (پرویز کیمیاوی) 3- دایره مینا (داریوش مهرجویی) 4- گاو (داریوش مهرجویی) 5- آرامش در حضور دیگران (ناصر تقوایی) 6- قیصر (مسعود کیمیایی) 7- شازده احتجاب (بهمن فرمان آرا) 8- رگبار (بهرام بیضایی) 9- کندو (فریدون گله) 10- بی تا (هژیر داریوش)
رضا درستکار

1ـ کندو (فریدون گله) 2ـ گزارش (عباس کیارستمی) 3ـ آرامش در حضور دیگران (ناصر تقوایی) 4ـ دایره مینا (داریوش مهرجویی) 5ـ خشت و آیینه (ابراهیم گلستان) 6ـ گوزن ها (مسعود کیمیایی) 7ـ شازده احتجاب (بهمن فرمان آرا) 8ـ سوته دلان (علی حاتمی) 9ـ رگبار (بهرام بیضایی) 10ـ یک اتفاق ساده (سهراب شهید ثالث)

محسن سیف

مواجه با تجربه های جدید سینمای جهان و ایران انتخاب را دشوار می کند، اما در مجموع یک فهرست جمع و جور از فیلم های پیش از انقلاب از کیفیت بالایی برخوردارند و با بهترین های امروز سینمای ایران شانه به شانه می سایند. از جمله (انتخاب ها بدون ترتیب هستند):

1- خشت و آیینه (ابراهیم گلستان) 2- گوزن ها (مسعود کیمیایی) 3- گزارش ( عباس کیارستمی) 4- تنگنا (امیر نادری) 5- خواستگار (علی حاتمی) 6- کندو (فریدون گله) 7- دایره مینا (داریوش مهرجویی) 8- سرایدار (خسرو هریتاش) 9- طبیعت بی جان (سهراب شهید ثالث) 10- رگبار (بهرام بیضایی)

آنتونیا شرکا

1ـ رگبار (بهرام بیضایی) 2ـ آرامش در حضور دیگران (ناصر تقوایی) 3ـ قیصر (مسعود کیمیایی) 4ـ گوزن ها (مسعود کیمیایی) 5ـ گاو (داریوش مهرجویی) 6ـ بیتا (هژیر داریوش) 7ـ سوته دلان (علی حاتمی) 8ـ خشت و آیینه (ابراهیم گلستان) 9ـ یک اتفاق ساده (سهراب شهید ثالث) 10ـ تنگنا (امیر نادری)

تهماسب صلح جو
ترتیب بندی بر اساس تاریخ نمایش فیلم ها است
1- جاده مرگ (1342) اسماعیل ریاحی 2- ضربت (1343) ساموئل خاچیکیان 3- گنج قارون (1344) سیامک یاسمی 4- قیصر (1348) مسعود کیمیایی 5- گاو (1348) داریوش مهرجویی 6- صادق کرده (1351) ناصر تقوایی 7- کندو (1354) فریدون گله 8- گوزن ها (1354) مسعود کیمیایی 9- سوته دلان (1356) علی حاتمی 10- دایره مینا (1357) داریوش مهرجویی

روبرت صافاریان

1- گزارش (عباس کیارستمی) 2- دایره مینا (داریوش مهرجویی) 3- گاو (داریوش مهرجویی) 4- خداحافظ رفیق (امیر نادری) 5- تنگنا (امیر نادری) 6- یک اتفاق ساده (سهراب شهید ثالث) 7- مسافر (عباس کیارستمی) 8- چشمه (آربی آوانسیان) 9- قیصر (مسعود کیمیایی) 10- شوهر آهو خانم (داود ملاپور)

احمد طالبی نژاد

1- گوزن ها (مسعود کیمیایی) 2- قیصر (مسعود کیمیایی) 3- گاو (داریوش مهرجویی) 4- دایی جان ناپلئون (تقوایی) 5- شازده احتجاب (بهمن فرمان آرا) 6- مغول ها (پرویز کیمیاوی) 7- حسن کچل (علی حاتمی) 8- کلاغ (بهرام بیضایی) 9- طبیعت بی جان (سهراب شهید ثالث) 10- تنگنا (امیر نادری)
جواد طوسی

1- گوزن ها (مسعود کیمیایی) 2- قیصر (مسعود کیمیایی) 3- کندو (فریدون گله) 4- فرار از تله (جلال مقدم) 5- داش آکل (مسعود کیمیایی) 6- دایره مینا (داریوش مهرجویی) 7- آرامش در حضور دیگران (ناصر تقوایی) 8- تنگنا (امیر نادری) 9- سوته دلان (علی حاتمی) 10- رگبار (بهرام بیضایی)

شاهین شجری کهن

1ـ کندو (فریدون گله) 2ـ تنگنا (امیر نادری) 3ـ گاو (داریوش مهرجویی) 4ـ خشت و آیینه ( ابراهیم گلستان) 5ـ آرامش در حضور دیگران (ناصر تقوایی) 6ـ سوته دلان (علی حاتمی) 7ـ قیصر (مسعود کیمیایی) 8ـ رگبار (بهرام بیضایی) 9ـ گوزن ها (مسعود کیمیایی) 10ـ شازده احتجاب (بهمن فرمان آرا)

هوشنگ گلمکانی

به ترتیب حروف الفبا 1- آرامش در حضور دیگران(ناصر تقوایی) 2- تنگنا(امیر نادری) 3- کندو(فریدون گله) 4- گاو(داریوش مهرجویی) 5- گوزن ها(مسعود کیمیایی) و: دایی جان ناپلئون(ناصر تقوایی) اون شب که باران اومد(کامران شیردل) آقای هالو(داریوش مهرجویی) ، قیصر(مسعود کیمیایی)، و خشت و آیینه(ابراهیم گلستان)

بهزاد عشقی انتخاب هایی که دارم بدون ترتیب و اولویت بندی است. 1- گاو (داریوش مهرجویی) 2- گوزن ها (مسعود کیمیایی) 3- داش آکل (مسعود کیمیایی) 4- دایره مینا (داریوش مهرجویی) 5- چشمه (آربی آوانسیان) 6- ساز دهنی (امیر نادری) 7- نفرین (ناصر تقوایی) 8- غریبه و مه (بهرام بیضایی) 9- سوته دلان (علی حاتمی) 10- گزارش (عباس کیارستمی)

شاپور عظیمی 1ـ گوزنها (مسعود کیمیایی) 2ـ قیصر (مسعود کیمیایی)

علی عمادی

گوزنها قیصر داش آکل کندو سوته دلان آقای هالو خاک سفر سنگ آرامش در حضور دیگران تنگنا شازده احتجاب

سعید مروتی

با احترام به ناصر تقوایی، بهرام بیضایی، امیر نادری، فریدون گله، داریوش مهرجویی، جلال مقدم، بهمن فرمان آْرا و علی حاتمی، بهترین کارگردان قبل از انقلاب، با فاصله ای قابل توجه، مسعود کیمیایی است و طبیعی است که آثار این فیلمساز حضور پر رنگی در فهرست انتخابی ام داشته باشد. 1- گوزنها (مسعود کیمیایی) 2- قیصر (مسعود کیمیایی) 3- داش آکل (مسعود کیمیایی) 4- کندو (فریدون گله) 5- فرار از تله (جلال مقدم) 6- تنگنا (امیر نادری) 7- دایره مینا (داریوش مهرجویی) 8- گزارش (عباس کیارستمی) 9- رگبار (بهرام بیضایی) 10- سوته دلان (علی حاتمی)

مسعود مهرابی انتخاب ها بدون ترتیب است.

1- خشت و آیینه (ابراهیم گلستان) 2- مغول ها (پرویز کیمیاوی) 3- طبیعت بی جان (سهراب شهید ثالث) 4- گاو (داریوش مهرجویی) 5- آرامش در حضور دیگران (ناصر تقوایی) 6- گوزن ها (مسعود کیمیایی) 7- سوته دلان (علی حاتمی) 8- گزارش (عباس کیارستمی) 9- کلاغ (بهرام بیضایی) 10- شازده احتجاب (بهمن فرمان آرا)

پرویز نوری:

هر سال که می گذرد بنا به گذر زمان بارها دیدن فیلم های برتر عمر، همیشه انتخاب ها دچار تغییر می شود. بعضی از فیلم ها به مرور زمان رنگ باخته اند و از لیست خارج می شوند، اما برخی هم بر جا ایستاده اند و همچنان بهترین های زندگی ما هستند. نمی دانم این انتخاب ها سال دیگر هم همینطور برقرار خواهد ماند یا اگر زنده بمانیم درباره شان جور دیگری خواهیم اندیشید.

1- گوزن ها (مسعود کیمیایی) 2- گاو (داریوش مهرجویی) 3- قیصر (مسعود کیمیایی) 4- دایره مینا (داریوش مهرجویی) 5- سوته دلان (علی حاتمی) 6- طبیعت بی جان (سهراب شهید ثالث) 7- فرار از تله (جلال مقدم) 8- شوهر آهو خانم (داود ملاپور)
عباس یاری

1- طوقی (علی حاتمی) 2- ضربت (ساموئل خاچیکیان 3- کندو (فریدون گله) 4- مسافر (عباس کیارستمی) 5- فرار از تله (جلال مقدم) 6- نازنین (علیرضا داود نژاد) 7- درشکه چی (نصرت ا... کریمی) 8- گوزن ها (مسعود کیمیایی) 9- دایره مینا (داریوش مهرجویی) 10- شازده احتجاب (بهمن فرمان آرا)

_________________________
منبع: بانی فیلم - گروه سینمای ایران ـ ساناز قنبری